Η αρχαία Σπάρτη 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η Σπάρτη (Σπάρταστη Δωρική διάλεκτο) ήταν πόλη-κράτος στην Αρχαία Ελλάδα, χτισμένη στις όχθες του ποταμού Ευρώτα στη Λακωνία, στο ΝΑ μέρος της Πελοποννήσου. Έχει μείνει γνωστή στην παγκόσμια ιστορία για τη στρατιωτική δύναμή της, την πειθαρχία της, τον ηρωισμό της και το μεγάλο αριθμό των δούλων της. Επίσης, είναι γνωστή και στην Ελληνική Μυθολογία, κυρίως για τον μύθο της Ωραίας Ελένης. Η στρατιωτική δύναμη της Σπάρτης οφειλόταν στο σύστημά της Αγωγής που είχε επιβάλει η νομοθεσία του Λυκούργου, κάτι που ήταν μοναδικό στην αρχαία Ελλάδα. Η ιστορική περίοδος της Σπάρτης αρχίζει μετά την Κάθοδο των Δωριέωνγύρω στο 1100 π.Χ. και τελειώνει στη διάρκεια της Ρωμαιοκρατίας, αν και υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για την επίδραση του Μυκηναϊκού Πολιτισμού στην περιοχή πολύ πριν την άφιξη των Δωριέων, πράγμα που θεωρείται η προϊστορία της Αρχαίας Σπάρτης. Στη διάρκεια της Κλασσικής Αρχαιότητας η Σπάρτη ήταν μία από τις δύο πιο ισχυρές πόλεις-κράτη στην Αρχαία Ελλάδα, μαζί με την Αθήνα. Η Σπάρτη άρχισε να αναδύεται ως πολιτικό-στρατιωτική δύναμη στην Ελλάδα στην αρχή της Αρχαϊκής Εποχής, μετά το τέλος των σκοτεινών χρόνων της Γεωμετρικής Εποχής και έφτασε στην απόλυτη ακμή της μετά τη νίκη της στον Πελοποννησιακό Πόλεμο επί της Αθήνας και των συμμάχων της, όταν και πέτυχε να επιβάλει την ηγεμονία και την επιρροή της στο μεγαλύτερο μέρος του αρχαιοελληνικού κόσμου. Η ηγεμονία της δεν κράτησε πολύ και μετά τις ήττες της από τους Θηβαίους το 371 π.Χ. στα Λεύκτρακαι το 362 π.Χ. στη Μαντίνειαέχασε την παλιά της δύναμη και μαζί με την άνοδο του βασιλείου της Μακεδονίας άρχισε να παίζει ένα δευτερεύοντα ρόλο στα ελληνικά πράγματα. Κάποιες αναλαμπές τον 3ο αιώνα π.Χ. δεν εμπόδισαν την παρακμή της ακολουθώντας την μοίρα του υπόλοιπου ελληνικού κόσμου που κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους. Όμως και στη διάρκεια της Ρωμαιοκρατίας συνέχισε να αποτελεί πόλο έλξης, λόγω της πλούσιας ιστορίας της.
ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ
Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, τον 5ο αιώνα π.Χ., το σπαρτιατικό κράτος εκτεινόταν στα 2/5 της Πελοποννήσου («Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου», I, 10, 2), περίπου δηλαδή 8.500 τ. χλμ., έκταση τριπλάσια από την Αθήνα. Περιελάμβανε δύο κύριες περιοχές, που τις διαχώριζαν οροσειρές.
Η Λακωνία, αν θέλουμε να την ορίσουμε αυστηρά, περιορίζεται δυτικά από το όρος Ταΰγετος, ενώ στο νότο και την ανατολή από το Μυρτώο Πέλαγος. Τα σύνορά της στο βορρά ήταν ευμετάβλητα: το 545 π.Χ. η Σπάρτη, με το βασιλιά της Εχέστρατο, κατέκτησε την εύφορη πεδιάδα της Κυνουρίας, που την είχε αποικήσει σύμφωνα με το μύθο ο Κύνουρος, γιος του Περσέα από το Άργος. Από τότε τα όρια της περιοχής περνούν από τα περίχωρα της Θυρέας (κοντά στο σύγχρονο Άστρος), η περιοχή της κόμης του Τυρού και των Πρασιών ήταν τα φυσικά σύνορα και ποτέ δεν χάθηκαν από την Σπάρτη, το νότιο τμήμα του Παρθενίου όρους, την κοιλάδα του Ευρώτα (περιλαμβάνοντας και τη Σκυρίτιδα) και έπειτα την περιοχή στα πόδια του Χελμού, που ταυτίζεται με τη Βελμινάτιδα.
Η Μεσσηνία, που κατακτήθηκε κατά τους Μεσσηνιακούς πολέμους, περικλείεται στα βόρεια από τον ποταμό Νέδακαι τα Αρκαδικά Όρη, στα ανατολικά από το όρος Ταΰγετος, στα νότια από τον Μεσσηνιακό Κόλπο και στα δυτικά από το Ιόνιο Πέλαγος. Περιλαμβάνει μεγάλους ορεινούς όγκους, ανάμεσα στους οποίους τα όρη της Κυπαρισσίας και την Ιθώμη. Στο μέσον βρίσκεται η κοιλάδα της Μεσσηνίας, που την βρέχει ο ποταμός Πάμισος.
ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ
Ο Παυσανίας («Λακωνικά», Ι, 1-3) παραθέτει πλούσιες πληροφορίες σχετικά με τη μυθολογική προέλευση πολλών από τα παραπάνω χαρακτηριστικά τοπωνύμια. Σύμφωνα με τη διήγηση των Σπαρτιατών, πρώτος βασιλιάς της χώρας τους (που τότε δεν λεγόταν έτσι) ήταν ο Λέλεγαςκαι από το όνομά του και οι κάτοικοι λέγονταν Λέλεγες. Ο βασιλιάς απέκτησε δύο παιδιά: το Μύληκαι τον Πολυκάονα. Ο δεύτερος νυμφεύτηκε την κόρη του βασιλιά του Άργους Τρίοπα, την όμορφη Μεσσήνη. Εκείνη, αντιλαμβανόμενη ότι ο άνδρας της ως δευτερότοκος δεν θα γινόταν ποτέ βασιλιάς, τον προέτρεψε να εγκαταλείψουν τη χώρα. Περνώντας τα βουνά ανακάλυψαν μια μεγάλη και εύφορη πεδιάδα. Εκεί έχτισαν μια πόλη, τη Μεσσήνη. Ο Πολυκάονας έγινε βασιλιάς της χώρας εκείνης που την ονόμασε από τη σύζυγό του, Μεσσηνία.

Ελένη, Μενέλαος (Μουσείο Λούβρου)

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ
Είναι δύσκολο για τους σύγχρονες μελετητές να ανασυνθέσουν την προϊστορία της Αρχαίας Σπάρτης, καθώς οι γραπτές πηγές είναι πολύ απομακρυσμένες χρονικά από τα γεγονότα, που είχαν ήδη αλλοιωθεί πολύ από την προφορική παράδοση. Όμως, η αρχαιότερη σίγουρη ένδειξη ανθρώπινης εγκατάστασης στην περιοχή της Σπάρτης είναι η εύρεση κεραμικών που χρονολογούνται στη Μέση Νεολιθική περίοδο κοντά στο Κουφόβουνο, περίπου 2 χλμ. ΝΔ της πόλης. Αυτά είναι τα πιο αρχαία ίχνη του αυθεντικού Μυκηναϊκού Σπαρτιατικού πολιτισμού, στον οποίο γίνεται αναφορά στην Ιλιάδα του Ομήρου. Ο πολιτισμός αυτός φαίνεται πως έπεσε σε παρακμή προς το τέλος της Εποχής του Χαλκού, όταν ελληνικές πολεμικές φυλές Δωριέων από την Ήπειρο και τη Μακεδονία κατέβηκαν κι εγκαταστάθηκαν στην Πελοπόννησο. Οι Δωριείς κατά τα φαινόμενα άρχισαν να επεκτείνουν τα σύνορα της σπαρτιατικής επικράτειας πριν ιδρύσουν το δικό τους κράτος. Πολέμησαν ενάντια στους Δωριείς του Άργους στα ανατολικά και ΝΑ, καθώς και τους Αρκάδες Αχαιούς στα ΒΔ. Επίσης υπάρχουν ενδείξεις ότι η ίδια η Σπάρτη, εξαιρετικά δυσπρόσιτη εξαιτίας της τοπογραφίας της κοιλάδας του Ταΰγετου, κρίθηκε από την εποχή εκείνη αρκετά ασφαλής, γι’ αυτό και δεν οχυρώθηκε ποτέ. Ανάμεσα στον 8ο και 7ο αιώνα π.Χ. οι Σπαρτιάτες γνώρισαν μια περίοδο αναρχίας και εσωτερικών συγκρούσεων, για την οποία παραθέτουν μαρτυρίες τόσο ο Ηρόδοτος, όσο και ο Θουκυδίδης. Ως αποτέλεσμα προχώρησαν σε μια σειρά πολιτικών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων τις οποίες αργότερα απέδωσαν σ’ έναν ημι-μυθικό νομοθέτη, τον Λυκούργο. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις σηματοδοτούν την ανατολή της Κλασικής Σπάρτης.
Κατά το Β'Μεσσηνιακό Πόλεμο, η Σπάρτη αναδείχτηκε μεγάλη δύναμη τόσο σε τοπικό όσο και σε πανελλήνιο επίπεδο. Κατά τους επόμενους αιώνες, η φήμη της στρατιωτικής δύναμης των σπαρτιατών δεν είχε αντάξιά της. Το 480 π.Χ. μια μικρή δύναμη Σπαρτιατών, Θεσπιέων και Θηβαίων με επικεφαλής το βασιλιά Λεωνίδα διεξήγαγε μια θρυλική μάχημέχρις έσχατων στις Θερμοπύλεςαπέναντι στον κολοσσιαίων διαστάσεων περσικό στρατό, προκαλώντας αναρίθμητες απώλειες προτού τελικά περικυκλωθεί. Η υπεροχή του εξοπλισμού και της στρατιωτικής τέχνης των οπλιτών της σπαρτιατικής φάλαγγας φάνηκε και πάλι ένα χρόνο αργότερα όταν ο σπαρτιατικός στρατός, αυτή τη φορά σε απαρτία, οδήγησε μια συνδυασμένη δύναμη ελληνικών πόλεων κατά των Περσών στις Πλαταιές.
Η αποφασιστική νίκη στη Μάχη των Πλαταιώνέδωσε τέλος στους Περσικούς Πολέμους, καθώς και στη φιλοδοξία των Περσών να επεκταθούν σε ευρωπαϊκά εδάφη. Παρόλο που τη μάχη έφερε σε πέρας μια στρατιά από άνδρες από κάθε γωνιά του ελληνικού κόσμου, τα εύσημα δόθηκαν στη Σπάρτη, η οποία πέραν του ότι πρωταγωνίστησε στις Θερμοπύλες και στις Πλαταιές, ήταν ο de facto αρχηγός της ελληνικής εκστρατείας.
Καθώς η ιδιότητα του πολίτη ήταν κληρονομική μέσω αίματος, η Σπάρτη κλήθηκε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της ύπαρξης στα εδάφη της ενός υπεράριθμου πλήθους ειλώτων σε σχέση με τους ελεύθερους πολίτες (τους Ομοίους). Η ανησυχητική μείωση των Ομοίων στη Σπάρτη, συχνά αποκαλούμενη στις πηγές «ολιγανθρωπία», επισημαίνεται από τον Αριστοτέλη.
ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΡΩΜΑΪΚΗ ΣΠΑΡΤΗ
Η Σπάρτη δεν κατάφερε ποτέ να αναπληρώσει τον αριθμό ενηλίκων ανδρών που έχασε στα Λεύκτρα το 371 π.Χ. και στις επαναστάσεις των ειλώτων που ακολούθησαν. Συνέχισε όμως να παραμένει ισχυρή δύναμη στην περιοχή για δύο αιώνες ακόμη. Ούτε ο Φίλιππος Β', ούτε ο γιος του Αλέξανδρος, προσπάθησαν καν να κατακτήσουν τη Σπάρτη. Ήταν αρκετά αδύναμη για να αποτελέσει σημαντική απειλή, αλλά οι ικανότητες του στρατού της παρέμεναν τόσο μεγάλες που οποιαδήποτε απόπειρα εισβολής θα σήμαινε υπερβολικές απώλειες. Ακόμη και στην περίοδο της παρακμής της η Σπάρτη ποτέ δεν έπαψε να ισχυρίζεται ότι αποτελούσε τον «υπερασπιστή του ελληνισμού», ούτε έχασε το λακωνικό της πνεύμα. Ένα ιστορικό ανέκδοτο θέλει το βασιλιά Φίλιππο Β'να στέλνει ένα μήνυμα στη Σπάρτη λέγοντας: «Αν εισβάλλω στη Λακωνία, θα ισοπεδώσω την πόλη της Σπάρτης». Η απάντηση που έλαβε ήταν ένα απλό «Αν».
Ακόμη κι όταν ο Φίλιππος έφτιαξε έναν πανελλήνιο στρατό με την πρόφαση να ενώσει όλη την Ελλάδα ενάντια στην περσική απειλή, οι Σπαρτιάτες επέλεξαν να μη συμμετέχουν με τη θέλησή τους. Δεν ενδιαφέρονταν σε καμιά περίπτωση να ενώσουν τις δυνάμεις τους με μια πανελλήνια συμμαχία αν δεν επρόκειτο να ηγηθούν της προσπάθειας. Ο Ηρόδοτος αφηγείται ότι οι Μακεδόνες κατάγονταν επίσης από τους Δωριείς και ήταν κατά κάποιο τρόπο συγγενικό φύλο των Σπαρτιατών. Αυτό όμως δεν είχε καμία σημασία. Έτσι, μετά την κατάκτηση της Περσικής Αυτοκρατορίας, ο Μ. Αλέξανδρος έστειλε στην Αθήνα 300 περσικές πανοπλίες με την ακόλουθη επιγραφή: «Αλέξανδρος γιος του Φιλίππου, και οι Έλληνες (πλην των Σπαρτιατών), από τους βαρβάρους που κατοικούν στην Ασία».
Στη διάρκεια των Καρχηδονιακών Πολέμων, η Σπάρτη συμμάχησε με τη Ρωμαϊκή Δημοκρατία. Στα τέλη του 3ου αιώνα, θα υπάρξει μία αναλαμπή στην πολιτική ηγεσία της Σπάρτης. Καθώς ο Άγης ο Δ'και ο διάδοχός του Κλεομένης ο Γ', θα προσπαθήσουν να επαναφέρουν τη Σπάρτη στο προσκήνιο. Ο πρώτος θα δοκιμάσει να επαναφέρει τη νομοθεσία του Λυκούργου, που στην εποχή του είχε νεκρωθεί, αλλά θα δολοφονηθεί. Ο δεύτερος, θα επαναφέρει προσωρινά το κύρος στην Σπάρτη και θα σημειώσει αρχικά σημαντικές επιτυχίες εναντίον της Αχαϊκής Συμπολιτείας, αλλά θα ηττηθεί στη μάχη της Σελλασίας, το 222 π.Χ. και θα υποχρεωθεί να φύγει στην εξορία. Αυτό θα σημάνει και το τέλος της ανεξάρτητης Σπάρτης. Ο Κλεομένης θα χαρακτηριστεί από πολλούς, ως «ο τελευταίος μεγάλος άνδρας της Σπάρτης».

ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ

Ο ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ
Οι κυριότερες μεταρρυθμίσεις του Λυκούργου ήταν:
1) H σιδερένια πειθαρχία των πολιτών και η κοινή μόρφωση των αγοριών και των κοριτσιών, καθώς και η σκληραγώγησή τους από την παιδική ηλικία.
2) Η απαγόρευση της χρήσης ασημένιων και χρυσών νομισμάτων, αλλά μόνο σιδερένιων, για να είναι βαριά και να δυσκολεύουν τους Σπαρτιάτες στη μεταφορά τους.
3) Η υποχρέωση της υποταγής των νεότερων στους γεροντότερους, καθώς κι άλλες σχετικές με τη διακυβέρνηση της πολιτείας. Αυτοί οι θεσμοί στάθηκαν ως οι θεμελιώδεις αρχές του σπαρτιατικού πολιτεύματος.

ΜΕΓΑΛΗ ΡΗΤΡΑ ΚΑΙ ΕΥΝΟΜΙΑ
Οι νόμοι του Λυκούργου, γνωστοί και ως Μεγάλη Ρήτρα (Πλούταρχος, «Βίος του Λυκούργου»), εισήγαγαν στην πόλη της Σπάρτης τη λεγόμενη Ευνομία, της οποίας συνέπεια ήταν ο ιδιαίτερος τρόπος ζωής τους. Η τελευταία σχηματοποιεί μια μορφή δημοκρατίας, που βασίζεται στην απόλυτη ισότητα ανάμεσα στους Ομοίους: ισότητα κοινωνική, ισότητα στα συσσίτια (άρα ισότητα πλούτου), ισότητα στα πλαίσια της οπλιτικής φάλαγγας. Βέβαια η Σπάρτη δεν ήταν μια μορφή δημοκρατίας, με την έννοια της αντίστοιχης αθηναϊκής. Πιο σωστά, πρόκειται για ένα μεικτό πολίτευμα, στο οποίο κυβερνά μια αριστοκρατία. Η δημοκρατία - ισότητα περιορίζεται ανάμεσα σε όσους είχαν το δικαίωμα να ονομάζονται πολίτες - οπλίτες. Στο πλευρό αυτών συνυπάρχουν η βασιλεία (δύο βασιλείς), η ολιγαρχία (γερουσία) και η τυραννία (έφοροι).
ΒΑΣΙΛΕΙΣ
Από τις μεταρρυθμίσεις του Λυκούργου και μετά, η Σπάρτη διέθετε δύο βασιλείς. Ο ένας άνηκε στη δυναστεία των Αγιαδών, ο άλλος σε αυτή των Ευρυποντιδών, δύο οικογένειες που σύμφωνα με το θρύλο κατάγονταν από τους δίδυμους απογόνους του Ηρακλή, τον Ευρυσθένηκαι τον Πρόκληαντίστοιχα. Οι οικογένειες έπρεπε σε κάθε περίπτωση να διακρίνονται μεταξύ τους: απαγορευόταν αυστηρά τόσο η χρήση κοινών ονομάτων, όσο και οι γάμοι μεταξύ των μελών τους. Ακόμη και οι τάφοι τους βρίσκονταν σε διαφορετικές τοποθεσίες: η Πιτάνα, μια από τις κωμοπόλεις που συνιστούσαν την πόλη της Σπάρτης φιλοξενούσε τους τάφους των Αγιαδών, ενώ οι Ευρυποντίδες αντίθετα κηδεύονταν στις Λίμνες. Οι δύο βασιλείς ήταν ισότιμοι αν και, μιας και ο Ευρυσθένης ήταν ο μεγαλύτερος από τα δίδυμα, μας παρέχεται μια θεωρητική πρωτοκαθεδρία των Αγιαδών (Ηρόδοτος, «Ιστορίες», VI, 51-52).
Η πρόσβαση στο θρόνο ήταν κληρονομική, χωρίς να βασίζεται στην αξία του προσώπου. Στη σειρά διαδοχής, ο γιος προηγείτο του αδερφού (Ξενοφών, «Ελληνικά», III, 3, 2) γιατί, παρόλο που ο δεύτερος ήταν μεγαλύτερος, ο γιος που γεννήθηκε όσο ο πατέρας του ήταν στο θρόνο προηγείτο εκείνων που δεν είχαν αυτή την ιδιότητα (Ηρόδοτος, VII, 3). Δεν πρόκειται λοιπόν για αυστηρή εύνοια του πρωτότοκου, αλλά για εκείνο που οι βυζαντινοί αποκαλούσαν «πορφυρογένεση». Φαίνεται όμως ότι οι Σπαρτιάτες ερμήνευαν αρκετά ελεύθερα τον κανόνα αυτόν. Ο Πλούταρχος μάλιστα, σημειώνει ότι αυτοί που ανατρέφονταν για να γίνουν βασιλείς εξαιρούνταν της σπαρτιατικής εκπαίδευσης («Βίοι Παράλληλοι: Αγησίλαος», 1). Επειδή η εκπαίδευση των νεαρών αγοριών ξεκινούσε στα επτά τους χρόνια, ο διάδοχος θα πρέπει να αναγνωριζόταν από τη νηπιακή του ηλικία.

ΓΕΡΟΥΣΙΑ
Η Γερουσία ήταν ένα σώμα 28 ανδρών, ηλικίας από 60 ετών και πάνω (οπότε και ολοκληρωνόταν η στρατιωτική θητεία), που εκλέγονταν διά βίου από την Απέλλα. Μέλη της ήταν ακόμη οι δύο βασιλιάδες, οπότε συνολικά απαρτιζόταν από 30 άτομα (Αριστοτέλης, «Πολιτικά», 1270 b40-1271 a1, 1271 a10-18, Πλούταρχος, «Βίοι Παράλληλοι: Λυκούργος», 26, 3-8). Κύριο κριτήριο επιλογής τους ήταν η στρατιωτική τους αρετή. Αν και πρακτικά οποιοσδήποτε από τους ελεύθερους πολίτες της Σπάρτης, ανεξάρτητα από περιουσία ή κοινωνική θέση, μπορούσε να εκλεγεί, κατά παράδοση στη Γερουσία άνηκαν άτομα από παλιές αριστοκρατικές οικογένειες. Η εκλογή στη Γερουσία θεωρείτο μεγάλη τιμή, που απολάμβαναν οι πιο αξιόλογοι άνδρες ( καλοί κἀγαθοί ). Ο Ισοκράτης αναφέρει ότι ο Λυκούργος όρισε να γίνεται η εκλογή τους με την ίδια φροντίδα που κάποτε εξέλεγαν οι Αθηναίοι τα μέλη του Αρείου Πάγου.
Η Γερουσία έπαιζε σημαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή του κράτους, έχοντας την εξουσία να προετοιμάζει τους νόμους προς ψήφιση, καθώς και τη νομοθετική πρωτοβουλία. Ακόμη, τα μέλη της μπορούσαν να ασκήσουν βέτο στις αποφάσεις της Απέλλας, ίσως σε μια εποχή όπου οι έφοροι είχαν επίσης νομοθετικές αρμοδιότητες. Σε γενικές γραμμές ήταν σώμα υπεύθυνο για την εσωτερική πολιτική και δεν ελεγχόταν από κανέναν για τις αποφάσεις του. Επίσης η Γερουσία αποτελούσε την ανώτατη δικαστική αρχή, που δίκαζε τις ποινικές υποθέσεις και είχε τη δυνατότητα να επιβάλλει τη θανατική ποινή ή την απώλεια των πολιτικών δικαιωμάτων του ατόμου. Σε συνδυασμό με τους εφόρους, τα μέλη της Γερουσίας μπορούσαν ακόμη και να ασκήσουν κριτική στους βασιλείς (Παυσανίας, II, 5, 2, Πλούταρχος, «Βίοι Παράλληλοι: Άγης», 19, 5-8).

ΕΦΟΡΟΙ
Οι Έφοροι ήταν από τους πιο ισχυρούς άνδρες στην Αρχαία Σπάρτη. Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς δημιουργήθηκε ο θεσμός αυτός και από ποιον. Οι Έφοροι εμφανίστηκαν είτε χάρη στη νομοθεσία του Λυκούργου είτε χάρη στον βασιλιά Θεόπομπο. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι εκλέγονταν από την Απέλλα για μονοετή θητεία, την πρώτη νέα σελήνη μετά τη φθινοπωρινή ισημερία. Τον 7ο και, κυρίως, τον 6ο αιώνα π.Χ., οι Έφοροι άρχισαν να κυριαρχούν στην πολιτική ζωή της Σπάρτης (Αριστοτέλης, Πολιτικά Β, 1271a, σημ. 5). Σε σύγχρονες μελέτες αναφέρεται ότι οι Έφοροι οδήγησαν τη Σπάρτη, παρά την αντίθεση του βασιλιά Αρχιδάμου, στον Πελοποννησιακό Πόλεμο, ενώ νωρίτερα οδήγησαν τον στρατηγό Παυσανία στο θάνατο. Το σώμα των Εφόρων φαίνεται να σταμάτησε να λειτουργεί μετά την κατάληψη της Σπάρτης από τους Ρωμαίους (2ος αιώνας π.Χ.).
ΑΠΕΛΛΑ
Ήταν η συνέλευση των Ομοίων, δηλαδή όλων των ελεύθερων αρρένων Σπαρτιατών που είχαν πολιτικά δικαιώματα. Από αρχαίους ιστορικούς αναφέρεται και ως εκκλησία, όπως συνήθως στις αρχαίες ελληνικές πόλεις-κράτη. Ο ρόλος της δεν είναι σαφής στους σύγχρονους μελετητές, ούτε η ελάχιστη ηλικία συμμετοχής σε αυτήν. Πιθανές εκδοχές είναι τόσο η ηλικία των 20 ετών (ένταξη στο στρατό και συμμετοχή στα συσσίτια), όσο κι εκείνη των 30 (δυνατότητα δημιουργίας οικογένειας και λήψης δημόσιου αξιώματος). Συνεπώς, δικαίωμα συμμετοχής στην Απέλλα είχαν όσοι Σπαρτιάτες πολίτες ήταν 20 ετών ή μεγαλύτεροι και είχαν μια ελάχιστη έκταση γης ή είχαν τη δυνατότητα μέσω άλλης πηγή εσόδων να συνεισφέρουν ένα ελάχιστο ποσό στα κοινά συσσίτια ή να διατηρούνται σε συνεχή πολεμική ετοιμότητα, χωρίς να εργάζονται οι ίδιοι, κυρίως λόγω του φόβου για πιθανή εξέγερση των ειλώτων. Στην Απέλλα δε συμμετείχαν οι τελείως φτωχοί ούτε οι είλωτες, που αποτελούσαν την πιο σημαντική παραγωγική τάξη της σπαρτιατικής κοινωνίας. Φαίνεται ότι ο ρόλος της ήταν αρκετά περιορισμένος, σε σημείο που ο Αριστοτέλης δεν αναφέρεται σ’ αυτήν, όταν απαριθμεί τα δημοκρατικά στοιχεία του σπαρτιατικού πολιτεύματος. Ακόμη δε γνωρίζουμε το πόσο συχνά γίνονταν οι συναντήσεις της. Η Μεγάλη Ρήτρα αναφέρεται απλά σε μια συνέλευση «από καιρό σε καιρό», στη συμβολή των ποταμών Ευρώτα και Οίνου. Ένα σχόλιο στο Θουκυδίδη υποστηρίζει ότι την Απέλλα συγκαλούσαν αρχικά οι βασιλείς και οι γέροντες της Σπάρτης και από τον 6ο αιώνα π.Χ. οι 5 Έφοροι κάθε πανσέληνο και τις συνεδριάσεις διεύθυναν οι Έφοροι.
Η Απέλλα ενέκρινε όλες τις σημαντικές αποφάσεις (κήρυξη πολέμου, συμμαχίες και συμφωνίες με άλλες πόλεις, απελευθέρωση ειλώτων), εξέλεγε τους παιδονόμους, τα μέλη της γερουσίας και πιθανότατα τους εφόρους, ενώ μπορούσε ακόμα να αποδεχθεί ή να απορρίψει τα ψηφίσματα που πρότειναν τα τελευταία δύο σώματα και οι βασιλείς, τους οποίους μπορούσε να ορίσει ή να παύσει, σε περίπτωση αμφισβητήσεων ή ερίδων. Η δημοκρατικότητα του σώματος περιοριζόταν όμως σημαντικά από τη διαδικασία, που δεν επέτρεπε σε απλούς πολίτες να έχουν συμμετοχή στη σύνταξη των ψηφισμάτων, να υποβάλουν πρόταση ή αντιπρόταση νόμου ή υποψηφίους σε εκλογές για κάποιο αξίωμα. Αυτά συνήθως αφορούσαν ζητήματα πολέμου και ειρήνης, σπονδών, εξωτερικής πολιτικής κι απελευθέρωσης ειλώτων. Επίσης η Απέλλα αποφάσιζε για το ποιος θα οριζόταν στρατηγός κάποιας εκστρατείας. Η αρμοδιότητά της ήταν μόνο να εγκρίνει ή να απορρίπτει προτάσεις της Γερουσίας, ενώ τα μέλη της έπαιρναν το λόγο μόνο μετά από έγκριση των Εφόρων. Η εκλογή για την αποδοχή ή απόρριψη προτάσεων γινόταν δια βοής (Αριστοτέλης, «Πολιτικά», ΙΙ, 9). Μόνον αν ο προεδρεύων είχε αμφιβολία ως προς την ένταση των φωνών χωρίζονταν οι υποστηρικτές της κάθε άποψης από τη μία πλευρά ή την άλλη και γινόταν καταμέτρηση (Θουκυδίδης, «Ιστορία», I, 87). Ένα τμήμα της Απέλλας, η μικρά εκκλησία αναφέρεται από τον Ξενοφώντα («Ελληνικά», iii 3, 8). Συγκαλείτο πιθανότατα με συνοπτικές διαδικασίες από τους Εφόρους όταν επιβαλλόταν η γρήγορη λήψη έκτακτων αποφάσεων. Στη μικρά εκκλησία φαίνεται ότι συμμετείχαν κυρίως γέροντες και προβεβλημένοι πολίτες, όμως περισσότερα στοιχεία γι’ αυτό το σώμα δεν είναι γνωστά.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΟΜΗ
Στη Δωρική Σπάρτη δεν υπήρχαν κοινωνικές τάξεις, με την έννοια εκείνων που υπήρχαν στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις, δηλαδή γεωργών, εμπόρων, τεχνιτών κτλ. Βασική διάκριση των κατοίκων ήταν σε Ομοίους, Περιοίκουςκαι Είλωτες.

ΟΜΟΙΟΙ
Όμοιοι ονομάζονταν στην αρχαιότητα οι πολίτες της Αρχαίας Σπάρτης, δηλαδή η κοινωνική εκείνη ομάδα που βρισκόταν στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας και η οποία κατείχε πλήρη πολιτικά δικαιώματα. Όμοιος σήμαινε ίσος ή ευπατρίδης. Αυτοί ήταν και οι νόμιμοι Σπαρτιάτες πολίτες που βασική υποχρέωσή τους ήταν να συμμετέχουν στα κοινά και να είναι καλοί πολεμιστές. Τον όρο δεν χρησιμοποιούν οι πρώτοι μεγάλοι ιστορικοί της Ελλάδος, ο Ηρόδοτος και ο Θουκυδίδης. Απαντάται όμως στα κείμενα του Ξενοφώντα («Λακεδαιμονίων πολιτεία», «Ανάβασις» και «Ελληνικά») και του Αριστοτέλη («Πολιτικά»). Τα κριτήρια σχετικά με το ποιος είχε την ιδιότητα του πολίτη υπήρξαν ιδιαίτερα επιλεκτικά. Αρχικά θα έπρεπε να κατάγεται από πατέρα πολίτη και μητέρα κόρη πολίτη. Επίσης, θα έπρεπε να υποστεί και να ολοκληρώσει με επιτυχία την «αγωγή», δηλαδή την εκπαίδευση που έπαιρναν οι νεαροί Λακεδαιμόνιοι για να γίνουν ολοκληρωμένοι στρατιώτες και πολίτες της πατρίδας τους. Τέλος, είχαν την υποχρέωση να συμμετέχουν καθημερινά στα κρατικά συσσίτια, συνεισφέροντας ή πληρώνοντας τη διατροφή τους. Υποχρέωση των Ομοίων ήταν να ασχολούνται μόνο με τα στρατιωτικά και με τίποτα άλλο. Τις άλλες εργασίες, όπως η γεωργία, η κτηνοτροφία, η βιοτεχνία και το εμπόριο, τις έκαναν κυρίως οι Περίοικοι, ενώ τις βαριές εργασίες, τις έκαναν οι Είλωτες. Λόγω των συνεχών συγκρούσεων και πολέμων που συμμετείχε η Σπάρτη, ο αριθμός των Ομοίων μειωνόταν εντυπωσιακά. Το 480 π.Χ., η Σπάρτη είχε 8.000 Όμοιους, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο. Όμως, το σώμα των Ομοίων περιοριζόταν για τόσο λίγους άνδρες, ώστε να υπολογίζονται γύρω στους 1.200 στη βαριά ήττα της Σπάρτης από τη Θήβα στη Μάχη των Λεύκτρων (371 π.Χ.): οι απώλειες, που πολύ πιθανόν έφτασαν τους 400 οπλίτες, κόστισαν στην πόλη το 1/3 του πολιτικού της σώματος. Μέχρι τα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ., ο αριθμός τους είχε μειωθεί σε λιγότερους από 1.000, λόγω των συνεχών συγκρούσεων. Ορισμένοι από τους αρχαίους ιστορικούς αποδίδουν την παρακμή της Σπάρτης στην άρνηση των πολιτών της να ενωθούν με τους Είλωτες και τους Περίοικους και η έλλειψη αυτή σε έμψυχο δυναμικό αποδίδεται με τον όρο «ολιγανθρωπία». Ο Αριστοτέλης πίστευε ότι η μείωση σε αριθμό των Σπαρτιατών πολιτών, είχε ως αποτέλεσμα την αναπόφευκτη παρακμή της Σπάρτης στην εποχή του.
ΠΕΡΙΟΙΚΟΙ
Όπως ο όρος «μέτοικος» συνδέεται κυρίως με την Αθήνα, ο ανάλογος, αλλά όχι ταυτόσημος, όρος «περίοικος» συνδέεται με τη Σπάρτη. Εκεί αναπτύχθηκε ένα διαφορετικό κοινωνικό μοντέλο, σύμφωνα με το οποίο οι γνήσιοι πολίτες ή Όμοιοι ήταν θεωρητικά ίσοι. Το κοινωνικό σύστημα που διαμόρφωσε τη σχέση πολιτών και μη πολιτών στη Σπάρτη βασίζεται σε μια μοναδική παραδοχή. Στη Σπάρτη ο πολίτης είναι ταυτόχρονα και στρατιώτης, όμως ο κλήρος του ανήκει ουσιαστικά στο κράτος. Επίσης, οι Σπαρτιάτες δε σχετίζονται με παραγωγικά επαγγέλματα, αφού η κύρια ασχολία τους είναι η στρατιωτική. Η συμμετοχή των πολιτών στις μεγάλες αποφάσεις της πόλης ήταν μάλλον περιορισμένη, πολύ περισσότερο για τους περίοικους, που σχημάτιζαν την πληθυσμιακή ομάδα των μη πολιτών. Οι μη πολίτες ή Περίοικοι, στην περίπτωση της Σπάρτης, ήταν μια κοινωνική ομάδα που την αποτελούσαν οικογένειες που ζούσαν με σχετική αυτονομία στην ευρύτερη περιοχή γύρω από τις τέσσερις κώμες στις οποίες είχαν εγκατασταθεί οι Σπαρτιάτες πολίτες, χωρίς να διαθέτουν λόγο στο χειρισμό των κρατικών υποθέσεων. Ήταν δηλαδή οι παλιοί κάτοικοι της ορεινής και παράλιας Λακωνίας, αυτοί όμως που δέχτηκαν τους Δωριείς χωρίς αντίσταση. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η σπαρτιατική ισονομία δεν είναι άμοιρη της κατοχής γης. Η ύπαρξη πλουσίων Σπαρτιατών και μεγάλων γαιοκτημόνων θέτει αμφισβητήσεις στο θέμα της ισότητας, τουλάχιστον όσον αφορά στο θέμα της οικονομίας και των επιδράσεών της στη Σπάρτη. Είχαν το δικαίωμα να θεσπίζουν δικούς τους νόμους και να μην ακολουθούν τη σπαρτιατική νομοθεσία, η οποία όμως σε κάθε περίπτωση υπερίσχυε. Ήταν ελεύθεροι κάτοικοι που δεν είχαν όμως πολιτικά δικαιώματα και δεν συμμετείχαν στις συνελεύσεις (Ισοκράτης, «Παναθηναϊκός», XII, 178). Κατέβαλλαν όμως φόρους και είχαν την υποχρέωση να συμμετέχουν στις πολεμικές επιχειρήσεις ως οπλίτες με βαρύ οπλισμό. Αποκαλούνται γενικώς Λακεδαιμόνιοι και δεν εκδηλώνουν εχθρικές διαθέσεις προς τη Σπάρτη. Ασχολούνταν με τις εργασίες με τις οποίες δεν καταπιάνονταν οι Όμοιοι, ασκώντας τα επαγγέλματα του τεχνίτη, του ξυλουργού, του γεωργού, του κτηνοτρόφου, του εμπόρου και του ψαρά, καλύπτοντας το παραγωγικό κενό των Ομοίων. Ήταν οι μόνοι που είχαν την άδεια να ταξιδεύουν σε άλλες πόλεις, αν και η οικονομική τους δραστηριότητα παρέμενε περιορισμένη λόγω της αυστηρής σπαρτιάτικης κηδεμονίας.

ΕΙΛΩΤΕΣ
Οι είλωτες, (ενικός είλωςή ειλώτης, θηλυκό ειλωτίς), αποτελούσαν το τρίτο και κατώτερο κοινωνικό στρώμα της αρχαίας Σπάρτης (μετά τους Όμοιους και τους Περιοίκους). Οι είλωτες δεν ήταν οι τυπικοί δούλοι, που υπήρχαν στην υπόλοιπη Αρχαία Ελλάδα, όπως στην Αθήνα, αλλά δουλοπάροικοι, που δεν είχαν κανένα πολιτικό δικαίωμα. Οι είλωτες αποτελούσαν τους δημόσιους εργάτες ή δούλους, αφού ιδιωτικοί δούλοι όχι μόνο δεν υπήρξαν ποτέ, αλλά και απαγορευόταν η εισαγωγή τους, σύμφωνα με τους σχετικούς νόμους περί ξενηλασίας. Η Πολιτεία διέθετε στους πολίτες της είλωτες, χωρίς όμως και να τους δίνει δικαίωμα πώλησης ή απελευθέρωσής τους. Δικαίωμα απελευθέρωσης ειλώτων είχε μόνο η Απέλλα (η Εκκλησία του Δήμου της αρχαίας Σπάρτης) και αυτό μόνον όταν διακρίνονταν σε πολεμικές επιχειρήσεις, ή για κάποια εξαίρετη πράξη. Οι απελεύθεροι αυτοί είλωτες ονομάζονταν «νεοδαμώδεις» (νεοπολίτες), όπως οι νεοδαμώδεις του Βρασίδα που ονομάστηκαν «Βρασίδειοι». Η καταγωγή των ειλώτων δεν είναι διευκρινισμένη απόλυτα. Πιστεύεται ότι ήταν απόγονοι των Αχαιών, των παλαιότερων κατοίκων της Λακωνικής, πριν την κάθοδο των Δωριέων, που υποδουλώθηκαν με την άφιξή τους. Είναι επίσης γνωστό ότι και οι Μεσσήνιοι έγιναν είλωτες, όταν οι Σπαρτιάτες τους υποδούλωσαν, μετά την ήττα τους στους Μεσσηνιακούς Πολέμους. Κύριο έργο των ειλώτων ήταν περίπου το ίδιο με αυτό των δουλοπάροικων του Μεσαίωνα. Έκαναν κυρίως τις γεωργικές εργασίες στη γη των Ομοίων κι έπρεπε να αποδίδουν μέρος της σοδειάς τους στην πολιτεία, κρατώντας για τον εαυτό τους οποιοδήποτε τυχόν πλεόνασμα. Συνεπώς η ζωή τους ήταν πολύ σκληρή και επαναστατούσαν συχνά κατά της Σπάρτης, ειδικά σε περιόδους μειωμένης παραγωγής, ζητώντας την ελευθερία τους. Δεν υπήρξαν και λίγες οι φορές που οι Σπαρτιάτες δε δίσταζαν να σκοτώσουν τους πιο επικίνδυνους είλωτες, κατά τις λεγόμενες κρυπτείες. Ζούσαν με τις οικογένειές τους και μερικές φορές ακολουθούσαν στη μάχη το Σπαρτιατικό Στρατό ως ελαφρά οπλισμένοι στρατιώτες. Λόγω της αριθμητικής τους υπεροχής (πιστεύεται ότι ήταν περίπου είκοσι φορές περισσότεροι από τους όμοιους), ήταν ικανοί να δημιουργούν εξεγέρσεις, πράγμα που ήταν ο παλαιός φόβος των Σπαρτιατών, που κρατούσαν πάντα μεγάλο αριθμό στρατιωτών στη Σπάρτη ώστε να καταπνίξουν τις εξεγέρσεις. Παρόλο που ο Επαμεινώνδας απελευθέρωσε τους Μεσσήνιους είλωτες με την απόσπαση της Μεσσηνίας από τη Σπάρτη, ο θεσμός των ειλώτων στη Λακωνία διατηρήθηκε μέχρι το 2ο αιώνα π.Χ.
Αρχικά το όνομά τους ετυμολογείτο, σχεδόν από το σύνολο των αρχαίων συγγραφέων, από το αρχαίο Έλος, παραθαλάσσια πόλη της Λακωνικής της οποίας οι κάτοικοι υποτάχθηκαν στους Δωριείς (Σπαρτιάτες), επί βασιλέως Άγιδος, γιου του Ευρυσθένη, περίπου 150 χρόνια πριν τον Τρωικό Πόλεμο. Σύμφωνα όμως με νεότερες έρευνες το όνομα «είλωτες» αποτελεί παρετυμολογία των περισσότερο ανυπότακτων κατοίκων της Λακωνικής, που ήταν οι κάτοικοι τους Έλους («Ελείοι» ή «Ελεάτες»), η οποία (παρετυμολογία) διευκόλυνε το γεγονός των συχνών εξεγέρσεών των ειλώτων. Έτσι σύμφωνα με τη νεότερη και επικρατέστερη εκδοχή το όνομα είλωτες προέρχεται από τη ρίζα «ελ» και το ρήμα «ελαύνω» (αρπάζω) και σημαίνει έτσι τον αιχμάλωτοή εκ του έλους (βάλτος), επειδή αυτοί έμεναν σε βαλτώδη αλλά καλλιεργήσιμα εδάφη της υπαίθρου της αρχαίας Λακωνικής. Χαρακτηριστική είναι η πληροφορία του Στράβωνα (HC 36, 51, 5), που αναφέρει ότι από τους κατοίκους της Λακωνικής μόνον αυτοί του Έλους πρόβαλαν ισχυρή αντίσταση στους Δωριείς, όπου μετά από πολλούς αγώνες τελικά τους κυρίεψαν και τους κατέστησαν δορυάλωτους.

ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ
Μόθαξ: το νόθο παιδί ενός Σπαρτιάτη με μια γυναίκα από την τάξη των ειλώτων. Ένα τέτοιο παιδί μπορούσε κατά περίπτωση να λάβει σπαρτιατική αγωγή, ακόμη και να αποτελέσει μέρος της σπαρτιατικής ελίτ (π.χ. Λύσανδρος).
Υπομείοντεςή μείωνες: ένας από τους Ομοίους που είχε πέσει σε δυσμένεια και έχανε το δικαίωμα να αποκαλείται πολίτης. Αυτό συνέβαινε σε όσους δείλιαζαν στη μάχη ή λιποτακτούσαν ή αιχμαλωτίζονταν ή δεν μπορούσαν να πληρώσουν τις οφειλές τους προς το ταμείο της Σπάρτης ή το συσσίτιο.
Τρόφιμοι: παιδιά με καταγωγή από άλλες ελληνικές πόλεις που όμως κατοικούσαν στη Σπάρτη και λάμβαναν την ίδια αγωγή με τα τέκνα των Σπαρτιατών.

ΞΕΝΗΛΑΣΙΑ
Η Ξενηλασία ήταν δωρικός θεσμός, που δεν υπήρχε μόνο στη Σπάρτη, αλλά και στη δωρική Κρήτη και απαγόρευε τη φιλοξενία ξένων στην πόλη της Σπάρτης, χωρίς την ειδική άδεια της Σπαρτιατικής Πολιτείας. Ήταν μια πρακτική, με βάση την οποία δεν επιτρεπόταν σε κανέναν ξένο να μετοικίσει ή να μείνει στην πόλη αρκετό καιρό ώστε να συλλέξει πληροφορίες για την κατάσταση και τη στρατιωτική της ισχύ. Οι Σπαρτιάτες πίστευαν ότι θα κρατούσαν το δωρικό χαρακτήρα της πόλης, αν κρατούσαν όλους τους ξένους μακριά από αυτήν και ότι δε θα υπήρχε ο κίνδυνος να αποκαλυφθεί ο πραγματικός αριθμός των Σπαρτιατών πολιτών. Όπως φαίνεται δεν εφαρμόστηκε ιδιαίτερα από άλλες πόλεις-κράτη της αρχαίας Ελλάδας. Υπήρχαν βέβαια και οι εξαιρέσεις σε φίλους, συμμάχους ή λακωνόφιλους, όπως τον Αλκιβιάδη, όταν δραπέτευσε από το πλοίο που τον μετέφερε στην Αθήνα για να δικαστεί και βέβαια το λακωνόφιλο ιστορικό Ξενοφώντα.
Ο Θουκυδίδης αποδίδει την πρακτική αυτή στην επιθυμία της Σπάρτης να διαφυλάξει τα κρατικά της μυστικά και την ασφάλειά της: η Αθήνα «είναι ανοικτή σε όλους, και δεν συμβαίνει ποτέ, με ξενηλασίες, να απαγορεύουμε στον οποιοδήποτε μια μελέτη ή ένα θέαμα, το οποίο εφόσον δεν είναι κρυφό, θα μπορούσε να παρατηρηθεί από κάποιον εχθρό και να του αποβεί χρήσιμο» («Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου», B.39.1). Για τον Ξενοφώντα, τα κίνητρα των Σπαρτιατών υπήρξαν ακόμη βαθύτερα: «άλλοτε έδιωχναν τους ξένους και απαγόρευαν στους πολίτες να φύγουν μακριά από την πατρίδα, από φόβο να μην δοκιμαστεί η αρετή τους από τις απρέπειες των ξένων» («Λακεδαιμονίων Πολιτεία», XIV, 4). Η πρακτική της ξενηλασίας αποδίδεται στη νομοθεσία του Λυκούργου, μαζί με την απαγόρευση των περιττών πολυτελειών και την καθιέρωση νομίσματος από σίδηρο.

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Η γυναίκα απολάμβανε μεγάλα προνόμια στην αρχαία Σπάρτη, πράγμα που προκαλεί εντύπωση, εάν συγκρίνουμε τη θέση της γυναίκας στη Σπάρτη με αυτήν στην Αθήνα και στις άλλες ελληνικές πόλεις της αρχαιότητας. Επειδή ο άνδρας έλειπε για πολύ καιρό από το σπίτι, η γυναίκα στη Σπάρτη ήταν χειραφετημένη σε βαθμό αδιανόητο για την εποχή εκείνη. Είχε αυξημένα προνόμια και αρμοδιότητες στη σπαρτιατική κοινωνία. Γυμναζόταν όπως τα αγόρια και οι άνδρες και ήταν γνωστή για τις αθλητικές της ικανότητες. Συμμετείχε στην πάλη, γυμνή, όπως και οι άνδρες, ενώ εκπαιδευόταν στο δίσκο και στο ακόντιο. Μεγάλη σημασία έδινε και στους χορούς.

Ο ΓΑΜΟΣ
Στην αρχαία Σπάρτη, η επιλογή του συντρόφου ήταν καθαρά προσωπική υπόθεση και όχι υπόθεση των γονέων. Οι νεαρές Σπαρτιάτισσες έφταναν σε ηλικία γάμου στα 20 τους χρόνια και όχι στα 15, που ήταν το συνηθισμένο στην αρχαία Ελλάδα. Παρευρίσκονταν στο σκοτάδι με τον ερωμένο τους και έτσι τεκνοποιούσαν. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι με αυτόν τον τρόπο διατηρούσαν τη θέληση για το σύντροφό τους και δεν έχαναν ποτέ τη φρεσκάδα του έρωτα. Κάποιες φορές, η περίεργη αυτή σχέση κρατούσε τόσο πολύ, που πολλοί άνδρες δεν έτυχε να δουν τη μητέρα των παιδιών στο φως του ήλιου. Ακόμη, κάποιος άνδρας θα μπορούσε να ζητήσει από μία οικογένεια μία γυναίκα για να γίνει η μητέρα των παιδιών του και αυτό αποτελούσε ιδιαίτερη τιμή για την οικογένεια της γυναίκας. Ο βασικός στόχος του γάμου στη Σπάρτη ήταν η τεκνοποίηση, ώστε τα αρσενικά που θα γεννιόνταν να γίνουν οι πολεμιστές της Σπάρτης. Ένας άνδρας στη Σπάρτη θεωρείτο «αθάνατος», μόνο όταν είχε αρσενικά παιδιά, γιατί θεωρούσαν ότι μόνον έτσι συνεχίζεται η γενιά. Οι μητέρες που ζούσαν χωρίς τους άντρες τους, δεν αντιμετώπιζαν προβλήματα, καθώς ο νόμος τις αναγνώριζε ως ισάξιες με τις άλλες γυναίκες. Μπορούσαν και να κληρονομήσουν την περιουσία των γονέων τους, με αποτέλεσμα πολλές από αυτές να είναι ανεξάρτητες και ευκατάστατες.

ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Η Σπαρτιατική αγωγή ήταν το πιο βασικό χαρακτηριστικό της αρχαίας Σπάρτης, ένα χαρακτηριστικό που έκανε τη Σπάρτη εντελώς διαφορετική από τις άλλες ελληνικές πόλεις και έδειχνε απόλυτα τον καθαρά στρατιωτικό χαρακτήρα των Λακεδαιμονίων και τη φοβερή στρατιωτική μηχανή που είχε η πόλη της Σπάρτης. Όταν το παιδί γεννιόταν, το έκαναν μπάνιο σε κρασί για να διαπιστώσουν την αντοχή του και το έδιναν στους πρεσβύτερους Σπαρτιάτες, που εξέταζαν το σώμα του μωρού και διαπίστωναν, αν το παιδί ήταν αρτιμελές ή όχι. Τα παιδιά που γεννιόνταν ασθενικά ή ανάπηρα τα άφηναν στον Καιάδα. Νεώτερες έρευνες όμως έχουν υποβαθμίσει αυτήν την μέχρι πρότινος αποδεκτή ιστορική αλήθεια. Οι γονείς ανέτρεφαν το αρσενικό παιδί τους μόνο μέχρι τα 7 του έτη, όταν την ευθύνη για την ανατροφή την αναλάμβανε η Σπαρτιατική Πολιτεία. Από τα 7 τους χρόνια τα αγόρια της Σπάρτης σκληραγωγούνταν. Από τα 13 τα μάθαιναν να παλεύουν, να επιζούν, να τρώνε λίγο, να φοράνε το ίδιο ιμάτιο σε όλες τις εποχές του χρόνου. Έτρωγαν Μέλανα Ζωμό, αλλά ενθαρρύνονταν να κλέβουν για το φαγητό τους και θα τιμωρούνταν μόνο αν είχαν πιαστεί, ακριβώς επειδή πιάστηκαν. Επίσης έπρεπε να κοιμούνται πάνω σε καλάμια που έκοβαν από τις όχθες του Ευρώτα, να μιλάνε λίγο και να είναι περιεκτικά (λακωνικά). Όλα αυτά ήταν υπό την επίβλεψη του παιδονόμου, που είχε ένα παιδί, συνήθως το πιο δυνατό και θαρραλέο, τον Ειρέναως αρχηγό των παιδιών. Το βάπτισμα του πυρός το έπαιρναν στα Κρύπτεια, όπου έπαιρναν και την πρώτη αίσθηση του πολέμου μέσα στην ίδια τη Σπάρτη. Η αγωγή των Σπαρτιατών κρατούσε μέχρι τα 20 τους χρόνια, δηλαδή συνολικά 12 χρόνια.
ΤΑ ΚΡΥΠΤΕΙΑ
Τα Κρύπτεια ήταν ίσως ο πιο αιματηρός θεσμός της αρχαίας Σπάρτης. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, είχε καθιερωθεί από το Λυκούργο, Έτσι κάθε χρόνο οι Έφοροι κήρυσσαν πόλεμο στους είλωτες και νεαροί Σπαρτιάτες αφήνονταν ελεύθεροι από την Πολιτεία σε περιοχές όπου ζούσαν και εργάζονταν οι είλωτες, όπου έπρεπε να σκοτώσουν όσους περισσότερους είλωτες μπορούσαν. Ήταν συνήθως άοπλοι, ή μερικές φορές ελαφρά οπλισμένοι και έπρεπε να σκοτώσουν τους είλωτες, ώστε να πάρουν την πρώτη γεύση του πολέμου μέσα στην ίδια τη Σπάρτη. Με τον τρόπο αυτόν, όχι μόνο μάθαιναν να σκοτώνουν, πράγμα αναπόφευκτο, αφού ήταν προκαθορισμένοι να γίνουν πολεμιστές, αλλά ταυτόχρονα μείωναν τον πληθυσμό των ειλώτων. Θεωρείτο καλύτερο, να δολοφονηθεί ένας δυνατός είλωτας, ενώ το να σκοτώσει κάποιος έναν αδύναμο είλωτα θεωρείτο σημάδι δειλίας.

Η ΠΑΙΔΕΡΑΣΤΙΑ
Ένας από τους πιο αμφιλεγόμενους θεσμούς, που υπήρχαν στην αρχαία Σπάρτη, ήταν αυτός της σπαρτιάτικης παιδεραστίας και όχι μόνον όσον αφορά στην αρχαία Σπάρτη και τη δωρική Κρήτη της Κλασικής Αρχαιότητας, αλλά και όσον αφορά ολόκληρη την αρχαία Ελλάδα. Οι πληροφορίες που έχουμε για τη σπαρτιάτικη παιδεραστία είναι εξαιρετικά αντικρουόμενες. Το φαινόμενο αυτό στη Σπάρτη ήταν η παραδοσιακή σχέση ενός νεαρού έφηβου με έναν άνδρα μεγαλύτερης ηλικίας. Λέγεται ότι όταν ένας άνδρας θαύμαζε την ψυχική πλευρά και τον πνευματικό κόσμο ενός νεαρού έφηβου πάνω από την ηλικία των 12 ετών, μπορούσε να τον κάνει φίλο του. Όσον αφορά στη σεξουαλική επαφή, ο φιλολάκωνας Ξενοφών, αναφέρει ότι απαγορεύονταν οι σωματικές επαφές μεταξύ του άνδρα και του έφηβου, όσο απαγορεύονταν και αυτές μεταξύ γονέων και παιδιών. Ο Πλάτων όμως στους «Νόμους» του αναφέρει την ερωτική επαφή στη Σπάρτη ως «πάρα φύση». Ο Πλούταρχος κι ο Κικέρων ακολουθούν όμως τη γραμμή του Ξενοφώντα λέγοντας ότι οι επαφές δεν ήταν καθόλου σαρκικές. Ακριβώς, για τους παραπάνω λόγους, η πραγματική μορφή της παιδεραστίας στη Σπάρτη θεωρείται εξαιρετικά αμφιλεγόμενη.

Ο ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Το οικονομικό μοντέλο της Σπάρτης βασιζόταν σε μια φιλοσοφία που απέτρεπε τη συγκέντρωση πλούτου. Θεωρητικά τουλάχιστον, απαγορευόταν στους Ομοίους να ασκούν κάποια παραγωγική δραστηριότητα, τομέα στον οποίο περιορίζονταν οι Περίοικοι και οι Είλωτες. Οι τελευταίοι είχαν το καθήκον να εκμεταλλεύονται τους «κλήρους», τα κτήματα δηλαδή των Ομοίων, στους οποίους απέδιδαν μερίδιο («αποφορά»). Οι Περίοικοι, όπως συνέβαινε σε αρκετές ελληνικές πόλεις, ήταν γεωργοί, τεχνίτες και έμποροι.
Πάλι θεωρητικά, η χρήση νομίσματος αποθαρρύνθηκε μέσω μιας σειράς μέτρων. Αρχικά, το νόμισμα έγινε άχρηστο: τα συσσίτια τα εξασφάλιζε το κράτος, οι πολυτέλειες και τα έργα τέχνης θεωρούνταν απαράδεκτα. Κατόπιν, το σπαρτιατικό νόμισμα ήταν επίτηδες δύσχρηστο: δεν υπήρχαν χρυσά και ασημένια νομίσματα, μονάχα ένα είδος κατασκευασμένο από σίδηρο, αξίας δυσανάλογης με το βάρος του, με αποτέλεσμα να απαιτείται καροτσάκι για να μεταφέρει κανείς ένα ποσό ίσο με 10 μνες (ή 1.000 δραχμές) και επιπλέον το νόμισμα αυτό δεν είχε ισχύ εκτός πόλεως. Τέλος, τα πλούτη περιφρονούνταν εκ πεποιθήσεως.
Παρά το πνεύμα ισότητας που εκφράζει η μεταρρύθμιση του Λυκούργου, ο πλούτος είχε κατανεμηθεί με πολύ άνισο τρόπο ανάμεσα στους Σπαρτιάτες. Ο Ηρόδοτος αναφέρει πρόσωπα που είχαν διακεκριμένη καταγωγή και ανήκαν ανάμεσα στα πιο εύπορα της πόλης (VII, 134). Τον 4ο αιώνα π.Χ., ο Αριστοτέλης σημειώνει ότι ορισμένοι είχαν συγκεντρώσει μεγάλα πλούτη, τη στιγμή που κάποιοι άλλοι δεν είχαν σχεδόν τίποτε, καθώς και ότι η γη ήταν στα χέρια ορισμένων μόνο πολιτών («Πολιτικά», 1270a, 16-18). Ακόμη, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, μοναχά μέρος των πολιτών είχαν γη τον 3ο αιώνα π.Χ. («Βίοι Παράλληλοι: Άγις», V, 4).

Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Η θρησκεία ήταν σημαντικό τμήμα του βίου των αρχαίων Σπαρτιατών, ίσως πιο πολύ σε σχέση με κατοίκους άλλων πόλεων. Το μαρτυρά το πλήθος των ναών και ιερών που αναφέρει ο περιηγητής Παυσανίας: 43 ναοί αφιερωμένοι σε θεότητες (ιερό), 22 ναοί αφιερωμένοι σε ήρωες (ηρώο), περίπου 15 αγάλματα θεών και 4 βωμοί. Σε αυτά προστίθενται τα διάφορα ταφικά μνημεία, πολλά στον αριθμό μιας και οι Σπαρτιάτες ενταφίαζαν τους νεκρούς μέσα στην περίμετρο της πόλης (Πλούταρχος, «Βίοι Παράλληλοι: Λυκούργος», §27), από τα οποία ορισμένα είχαν και λατρευτικό χαρακτήρα: για παράδειγμα εκείνα του Λυκούργου, του Λεωνίδα Α'και του Παυσανία Α'.
ΛΑΤΡΕΙΑ ΚΑΙ ΘΕΟΤΗΤΕΣ
Στην αρχαία Σπάρτη οι γυναικείες θεότητες κατείχαν εξέχουσα θέση: από τους 50 ναούς που κατονομάζει ο Παυσανίας, οι 34 είναι αφιερωμένοι σε θεές. Η Αθηνά, με μεγάλο πλήθος επικλήσεων, τιμάται πιο πολύ από όλες. Ο Απόλλωνείχε ελάχιστα ιερά, η σημασία του όμως ήταν ιδιαίτερη: έπαιζε ρόλο σ’ όλες τις μεγάλες θρησκευτικές γιορτές, ενώ το πιο σημαντικό θρησκευτικό μνημείο της Λακωνίας ήταν ο «Θρόνος του Απόλλωνα» στις Αμύκλες. Αξίζει να επισημανθεί και η ιδιαίτερη τιμή που αποδιδόταν στον Γέλωτα, δευτερεύουσα θεότητα των αρχαίων Ελλήνων, που προσωποποιούσε το γέλιο. Τιμές αποδίδονταν επίσης στους ήρωες του Τρωικού κύκλου. Σύμφωνα με τον Αναξαγόρα, ο Αχιλλέαςδεχόταν θεϊκές τιμές κι υπήρχαν δύο ιερά αφιερωμένα στο όνομά του. Επίσης θεοποιημένοι ήταν οι Αγαμέμνων, Κασσάνδρα (με το όνομα Αλεξάνδρα), Κλυταιμνήστρα, Μενέλαοςκαι Ελένη. Η λατρεία της Ελένης και του Μενέλαου γινόταν, σύμφωνα με τον Παυσανία, στο λεγόμενο «Μενελάειο», στην αρχαία Θεράπνη. Η λατρεία της Ελένης μάλλον άρχισε την αρχαϊκή εποχή και αντικατέστησε μία προγενέστερη θεά. Σημαντική ήταν και η λατρεία προς τον Κάστορακαι τον Πολυδεύκη (Διόσκουρους), διδύμους γιους του Δία. Ο Πίνδαρος τους θεωρεί «επιστάτες της Σπάρτης» («Ωδαί» «Νεμεόνικοι», X, 52), καθώς η παράδοση κατονομάζει την πόλη ως γενέτειρά τους. Η δυαδικότητά τους θυμίζει εκείνη των δύο βασιλέων. Στους Διόσκουρους αποδίδονταν μια σειρά από θαύματα που σχετίζονταν κυρίως με τη σωτηρία σπαρτιατικών στρατευμάτων. Τέλος, ο Ηρακλήςθεωρείτο στην αρχαία Σπάρτη κάτι σαν εθνικός ήρωας, αλλά και προστάτης - θεός των νέων. Ο θρύλος τον ήθελε να βοηθά τον Τυνδάρεω να ανακτήσει το θρόνο του. Επίσης πίστευαν πως εκείνος κατασκεύασε το ναό του Ασκληπιού στην πόλη. Οι 12 άθλοι του ήρωα εμφανίζονταν συχνά στη σπαρτιατική εικονογραφία.
ΟΙ ΘΥΣΙΕΣ
Οι Σπαρτιάτες, όπως και οι υπόλοιποι Έλληνες, θυσίαζαν στους θεούς τους, για να τους εξευμενίσουν και να ζητήσουν τη βοήθειά τους. Είναι γνωστό ότι πριν από κάθε μάχη, οι Σπαρτιάτες πρόσφεραν θυσίες στο θεό Έρωτα, κάτι που δεν ήταν μόνο συνήθεια των Σπαρτιατών, αλλά και των Δωριέων της Κρήτης. Πολλοί προσπάθησαν να συνδέσουν τις συγκεκριμένες θυσίες με το θεσμό της παιδεραστίας.
ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ
Η αρχαία Σπάρτη είχε πολλές γιορτές, όπως και οι υπόλοιπες αρχαίες ελληνικές πόλεις, μερικές από τις οποίες είχαν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως η γιορτή της Ορθίας Αρτέμιδος, που ήταν μία από τις πιο περίεργες στην αρχαία Ελλάδα, λόγω της διαμαστίγωσηςτων έφηβων Σπαρτιατών στο βωμό της θεάς. Στο ιερό του Απόλλωνα στις Αμύκλες υπήρχε κοινή λατρεία του Απόλλωνα και του Υάκινθου, λόγω της σχέσης των δύο θεών. Σε αυτές τις γιορτές περιλαμβάνονταν θρήνοι για τον Υάκινθο και μουσικές και χοροί για τον Απόλλωνα. Τα Κάρνειαή Κάρνεαήταν ίσως η πιο σημαντική γιορτή των Δωριέων, που ήταν αφιερωμένη στον Απόλλωνα Κάρνειο. Οι γυμνοπαιδιές συνδέθηκαν με τη λατρεία του Απόλλωνα, αν και δεν συνδέονται με τη συγκεκριμένη γιορτή. Γίνονταν πολλοί αθλητικοί αγώνες τις ημέρες των Κάρνεων. Άλλες γιορτές της Σπάρτης ήταν τα Αγητόρεια, προς τιμήν του Δία και του Απόλλωνα, τα Αγράνια, προς τιμήν των νεκρών (εορταζόταν και σε άλλες πόλεις του ελληνικού κόσμου), τα Αθάναιαπρος τιμήν της Αθηνάς, τα Αλκίδεια, τα Αμύκλαια, προς τιμήν του Απόλλωνα και των Διόσκουρων, τα Βρασίδεια, προς τιμήν του πεσόντα στρατηγού Βρασίδα, τα Γυμνοπαίδια, προς τιμήν του Απόλλωνα, της Άρτεμης και της Λητούς, όπου γίνονταν ετήσιοι αθλητικοί αγώνες παίδων, τα Δάμια, προς τιμήν της θεάς της ευφορίας, Δάμιας, τα Διαβατήρια, προς τιμήν του Δία, που ήταν καθαρά Δωρική τελετή. Ακόμη υπήρχαν τα Ελένια, προς τιμήν της Ελένης και του Μενέλαου, όπου γινόταν μεγάλη πομπή παρθένων προς το Μενελάειο στη Θεράπνη. Οι Σπαρτιάτες είχαν πολλές γιορτές που τις μοιράζονταν με τους υπόλοιπους Έλληνες.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Andrewes Α., Αρχαία Ελληνική Κοινωνία, μετάφραση Α. Παναγόπουλος, Μ.Ι.Ε.Τ. (Αθήνα, 1987).
Borgeaud P. κ. ά, Ο έλληνας άνθρωπος, μετάφραση Χ. Τασάκος, Ελληνικά Γράμματα, (Αθήνα 1996).
Paul Cartledge, «Εισαγωγή», «Οι Σπαρτιάτες μια επική ιστορία», μετάφραση Α.Φιλιππάτος, Εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα, 2004.
R. Schulz, Athen und Sparta, Geschichte kompakt. Antike, Darmstadt 2003.
K.-W. Welwei, Sparta. Aufstieg und Niedergang einer antiken Großmacht, Stuttgart 2004.
G. Gilbert, Constitutional Antiquities of Sparta and Athens, English translation, 1895.
G. F. Schömann, Antiquities of Greece: The State, English translation 1880.
G. Busolt, Die griechischen Staats- und Rechtsaltertümer, Handbuch der klassischen Altertumswissenschaft IV 1, 1887.
(Αγγλικά) Paul Cartledge, «Spartan Reflections», University of California Press, Berkeley, 2001.
Matthew Bennett, «Dictionary of Ancient & Medieval Warfare».
John Boardman, Jasper Griffin, Oswyn Murray, «The Oxford Illustrated History of Greece and the Hellenistic World».
Paul Cartledge, Sparta and Lakonia: A Regional History 1300-362 BC, Routledge, New York et Londres, 2001.
Paul Cartledge, Spartan Reflections, University of California, Berkeley, 2001.
Paul Cartledge and Anthony Spawforth, Hellenistic and Roman Sparta: A Tale of Two Cities, Routledge, New York et Londres, 2003.
David Cartwright, «A Historical Commentary on Thucydides».
Norman Davies, «Europe: a History».
Thomas J. Figueira, « Xenelasia and social control in classical Sparta », Classical Quarterly 53, 2003.
Finley M.I. Ancient History, Evidence and Models, Chatto and Windus, London, 1985.
Fine, «The Ancient Greeks».
Nicholas G. Hammond, «The Genius of Alexander the Great».
O. Picard, « Monnaies et législateurs », στο P. Brulé et J. Oulhen, Esclavage, guerre et économie en Grèce ancienne, Rennes, 1997.
Elizabeth Rawson, The Spartan Tradition in European Thought, Oxford University Press, Oxford, 1991 (1η Έκδοση 1969).
Terence Spencer, Fair Greece, Sad Relic., Denise Harvey & company, Athènes, 1986.
Richard Stoneman, Land of Lost Gods. The Search for Classical Greece, Hutchinson, Londres, 1987.
Το Σύνταγμα της Αρχαίας Σπάρτης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Νομικής, Σταύρος Δημητρόπουλος, Αθήνα 2004.
Ξενοφών, «Λακεδαιμονίων Πολιτεία», VII.
Πλούταρχος, «Βίοι Παράλληλοι: Λυκούργος», XXIV.



ΠΗΓΗ: http://history-pages.blogspot.gr

ΠΗΓΗ:  http://mythiki-anazitisi.blogspot.gr

Το Παγκόσμιο ΣύΣΤηΜα εΠιΓΡαΦής - αΝαΓΝώΣεως Του αΡΧαίου ΚόΣΜου


του Κ. Ι. Μ Π Ο Υ Ζ Α Ν Η - by B O U Z A N I S K. 

Το ΚοιΝό, ΠαΓΚόΣΜιο ΣύΣΤηΜα εΠιΓΡαΦής - αΝαΓΝώΣεως Του αΡΧαίου ΚόΣΜου



 
ΕΙΣΑΓΩΓΗ

"ιστορικά, μία ελληνική άποψη ήταν, πάντα, μία ενδιαφέρουσα άποψη!"

"απλά της αληθείας τα έπη"και γιά την διαλεύκανση των μυστηρίων του Αρχαίου Λόγου και του Κόσμου ολόκληρου χρειάζονται λίγα και απλά λόγια.

   Η Ελληνική αποτελεί την Γλώσσα Αναφοράς του Αρχαίου Ανθρώπινου Λόγου. Χωρίς την στοιχειώδη γνώση τής Ελληνικής κανένα επίτευγμα, σχετικό με τα αρχαία γλωσσικά ζητήματα, δεν θα μπορούσε να καταφέρει κανείς... αλλόφωνος!
Δεν υπάρχει κανένα μυστήριο γύρω από τις αρχαίες γραφές! Κανένα Εικονογραφικό, Ιδεογραφικό είτε Συλλαβικό Σύστημα Επιγραφής και Αναγνώσεως δεν επινοήθηκε ποτέ γιά εμπορική ή καθημερινή χρήση! Τα πάντα, όλα αυτά, τελούν υπό αίρεσιν. Τον… ξεχασμένο Κώδικα Γλωσσοπλαστίας, Επιγραφής - Αναγνώσεως, Ερμηνείας και Ετυμολογίας του Λόγου ερχόμαστε
να... ξυπνήσουμε και να τον διδάξουμε.

   Από εδώ, από αυτό το βήμα1, με ανύπαρκτη την βιβλιογραφία και αδιαμόρφωτη, ακόμη, την τάξη των μαθητών της, θα ξεκινήση και, σταδιακά, θα αναπτυχθή η δική μας, μία ελεύθερη δημοσίευση - διδασκαλία ενός κύκλου δύο μαθημάτων2 σχετικών με τις Αρχαίες Γραφές και την Δυναμική του Ορθού Λόγου.

  Εμείς, εδώ, δεν ήρθαμε να επαναλάβουμε, να συμπληρώσουμε ή να συνεχίσουμε. Ήρθαμε να γκρεμίσουμε! Να ανοίξουμε μια κλεισμένη, ήδη, υπόθεση και με την διδαχή μας και τον δόλο - δάσκαλοι εμείς! - να ενθουσιάσουμε μιά νέα γενιά Αποστόλων του Ελληνισμού. Ερχόμαστε να σημάνουμε μία παγκόσμια επιστροφή. Να αναδείξουμε την πρωτόγονη γλώσσα των νοημόνων όντων και να επανεγκαταστήσουμε την δυναμική της πρωτογένειας του Λόγου συμβάλλοντας στην ανάπτυξη και την δημιουργικότητα του ανθρώπινου πνεύματος.

  Δεν είμαστε αναιτιολόγητα υποψιασμένοι! Κρατάμε πάντα ετούτην την υπόνοια! Κάποια εδάφια των κειμένων που, ως αντίγραφα εξ αντιγράφων, μας έχει κληροδοτήσει η αρχαιότητα είναι, ηθελημένα ή μη, “πειραγμένα”! Δεν έχουμε αγαθήν την πίστη! Αντιλαμβανόμαστε και την απορία! Θα ισχυριστούμε, λοιπόν, ότι οι τρέχουσες, οι επίσημες απόψεις, ως σταθερές, έχουν σηματοδοτήσει το πεδίον της έρευνας του ανθρώπινου λόγου εκτρέποντας τους ακαδημαϊκούς ερευνητές, ώστε οι παραγόμενες εργασίες να έχουν την επικύρωση γνώσεων, ενίοτε, αντιδιαμετρικών της αλήθειας! Χάριν παραδείγματος, οι αναγνώσεις των αυθεντικών αρχαίων κειμένων, αδιάβαστων μέχρις προ ολίγου, από αμέλεια και ενθουσιασμό, στην αρχή, και από σκοπιμότητα ή από αβελτηρία, στην συνέχεια, μακράν οδηγήθηκαν από αυτά όσα οι επιγράφοντες έχουν αποτυπώσει. Κείμενα επιγεγραμμένα με το Παλαιογραμμικό & Εικονογράμματο Σύστημα Επιγραφής - Αναγνώσεως, οικεία στους Αρχαίους Έλληνες, δεν προκαλούσαν ώστε, σοφοί τινές, να ασχοληθούν με αυτά τα… μυστήρια.

  Έχουμε λόγους, λοιπόν, και μπορούμε να ξεπερνάμε την σχολαστικότητα μαζί με την αγενή “γενναιοδωρία” αυτών που η εποχή μας θεωρεί ειδήμονες, εφ’ όσον, βεβαίως, η δική μας έρευνα, γόνιμη και πειστική, μπορεί να δίνει απλές και αδιαμφισβήτητες τις απαντήσεις της
Προς αποφυγήν οποιασδήποτε παρεξηγήσεως, τρέχουμε να υπογραμμίσουμε ότι ο Ελληνισμός και ό,τι δή ποτέ το Ελληνικό, δεν αποτελεί και δεν αναγνωρίζεται, μόνο3, ως μία φυλετική υπόθεση των νοτιοτέρων της Αρχαίας Ευρώπης, των Βαλκανίων ή της Ιταλίας, των λαών των νήσων του Αιγαίου, της Μικράς Ασίας, των αγριτών του Κλεινού Άστεως, των λαών της κοιλάδος του Ευρώτα ή του Ακσιού, διάσημων Ελληνικών φύλων των ιστορικών χρόνων με δυναμική, πολιτισμό, πλούσια την ιστορία και, ενίοτε, αυτοκρατορικές τις βλέψεις. Ο Ελληνισμός, ιστορικά, αποτελεί μιάν ανοιχτή ιδεολογία των Λαών της Σαλός της Aνατολικής Μεσογείου, με πυρήνα τον Αιγαιακό και τον Περιαιγαιακό χώρο, που με την δυναμική του εμπορίου, των επιστημών και της τέχνης εξαπλώνεται, δάσκαλος και κατακτητής, μέχρι τις άκρες, ενός, τόσον μικρού, χωρίς τελειώματα, κλειστού σφαιρικού κόσμου. Ο «'ελληνισμός», με το εύρος της αρχαίας του έννοιας, δόγμα γαρ, και την ρωμαλέα ιστορική του παρουσία και διαδρομή, υπογραμμίζει και επισημαίνει και κρατά ακέραιες τις διαστάσεις μιάς παγκόσμιας, απόλυτα οικουμενικής και, ταυτόχρονα, ανθρωποκεντρικής, πολιτισμού και ανθρωπισμού, γόνιμης, των αρίστων, δημοκρατικής ιδεολογίας.


Μπουζάνης Κ. Ι. - Bouzanis Κ. -



1. http://bouzanis.blogspot.gr/ Έχει δημοσιευτεί και σε: http://users.sch.gr/kim1954
2. ΜΑΘΗΜΑ 1o: Το ΚοιΝό (ΠαΓΚόΣΜιο) ΣύΣΤηΜα εΠιΓΡαΦής - αΝαΓΝώΣεως Του αΡΧαίου ΚόΣΜου.
ΜΑΘΗΜΑ 2o: η ΓΛωΣΣιΚή ΠαΡαΓωΓή και ο εΜΠΛουΤιΣΜός του αΝΘΡώΠιΝου ΛόΓου (ΓΡαΜΜαΤιΚή, ΠοιηΤιΚή - ΔοΜιΚή αΝάΛυΣη του εΛΛηΝιΚού ΛόΓου). η ΓΛωΣΣιΚή ΠαΡαΓωΓή και ο εΜΠΛουΤιΣΜός των εΘΝΙΚών ιΔιωΜάΤων εΚ του εΛΛηΝιΚού ΛόΓου.
3. Bill Clinton, τ. Πρόεδρος των USA. Εν Αθήναις, Νοέμβριος 1999. Σε επίσημο γεύμα προς τιμήν του, στο Προεδρικό μέγαρο, ομολογία-δήλωση και μάλιστα στα ελληνικά: «Είμαι, και εγώ Έλληνας!».
Barack Obama, Πρόεδρος των USA. Λευκός οίκος, Άνοιξη 2014. Γιά επέτειο 25ης Μαρτίου 1821. Δήλωση: «Για μια μέρα, όλοι είμαστε Έλληνες!»



ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Το γκρέμισμα και η επιστροφή
  Μην προσπαθήσετε να διαχειριστείτε ένα αδιέξοδο, άλλα νομίζοντες, χωρίς το κόστος και του ολέθρου την ανταμοιβή. Θα καταλήξετε, μοιραία, σε χίλιους καθημερινούς συμβιβασμούς καί εκατό χρόνια μετά, όχι για της σωφροσύνης την έλλειψη ούτε γιά της εποχής σας την αφέλεια, αλλά για το καθόλου ευφυές της καθ’ έξιν απάτης, άγνωστους, μέσα σε ανώνυμους, θα σας λιθοβολήσουνε δημόσια! Αλήθεια, ποιος από σας, τους τόσον επηρμένους, την αντέχει αυτήν την διαπόμπευση και ποιός την βασανιστική την άγνοια;
Κάλπης, ο κάπηλος! Κάλπη δάσκαλε, μην ’πεις τίποτα για το ταξίδι που ποτέ δεν έκανες… Σοφός ερμηνευτής, ο ερευνητής μιας επιτυχίας και ο χρυσοθήρας ο χρυσωμένος, μύστες κι οι δυό αξιοθαύμαστοι! Αδιέξοδο σημαίνει όχι το ταξίδι. Ποιος ασχολείται με τα ταξιδέματα των άλλων; Αδιέξοδο σημαίνει την επιστροφή χωρίς τίποτα το πολύτιμο στα χέρια! Ψάχνουμε το χρυσάφι, είπε ο χρυσοθήρας. Δεν θα γυρίσουμε ποτέ με άδεια τα χέρια! Συνηθίσαμε τα όνειρά μας να τα κάνουμε ιστορίες όμορφες και ψεύτικες. Χωρίς το χρυσάφι, το φωτεινό χρυσάφι του ήλιου, σε ποιόν να πούμε τίποτα; Κάλπη δάσκαλε, μην ’πεις τίποτα για το ταξίδι που ποτέ δεν έκανες…
Αληθές, το ορθόν! Και το αληθές, άμα τη εμφανίσει, πόσο απλό φαίνεται! Το αληθές καταπληκτικά απλό! Στην περίπτωση των ερευνών των αρχαίων Γραφών και του Λόγου καταφέραμε - επιτυχώς! - μία λάθος αφετηρία, με τα λάθος εφόδια και έχοντας το αδιέξοδο της πρώτης αποτυχίας, από εμμονή και μόνο, εισπράξαμε τα χίλια ακόμη αδιέξοδα, που κάνουν τους ειδικούς να... παραμιλούν! Το μεγάλο άλμα θα είχε γίνει αν ο Σωκράτης με το κύρος του δεν… έκαιγε την υποψία του Πλάτωνα, που ήθελε του Λόγου το έτυμον κοινό για Βάρβαρους1 και Έλληνες (Κρατύλος). Δεν μας βοήθησε, λοιπόν, η χρυσή εποχή του Ελληνισμού, μας τα χαλούσε και η μυθολογία, δεν θέλαμε να προσβάλουμε και τους αλλόφωνους και, έτσι, πέσαμε από το ένα αδιέξοδο στο άλλο, επινοήσαμε εμβαλώματα πολύχρωμα, στήσαμε υποθετικές γέφυρες, κάναμε ακροβατικά άλματα, παρακολουθήσαμε με επιστημονικό ενδιαφέρον ταχυδακτυλουργούς και αρκουδιάρηδες και, έτσι, εκτεθήκαμε ανεπανόρθωτα! Στην απλή λογική επιβάλλαμε, πλέον, την ακαδημαϊκή πίστη και... σεβόμενοι την διεθνή δικτύωση των ειδημόνων, μια καθαρά Ελληνική Υπόθεση, από αβελτηρία και όκνον, προσυπογράφοντας, την... καθαρίσαμε, οριστικά!
Τα θέματα της έρευνας των Αρχαίων Γραφών και του Λόγου είχανε, από το κάθε ξεκίνημά τους, φτάσει σε τέλμα. Οι Εσπέριοι αλλόφωνοι, τελευταίοι, ανακαλύψανε αυτά που δεν απέκρυψε, ποτέ, κανείς! Δυστυχώς για την συζήτησή μας, και αυτοί οι ερευνητές δεν έφτασαν πουθενά! Και έφεραν, σαν δάσκαλοι, το τίποτα! Επιστρέψανε, πάντως, χωρίς να σηματοδοτήσουνε την διαδρομή, αυτήν που ποτέ δεν έκαναν. Αυτή είναι η βασικότερη δουλειά ενός άξιου δασκάλου συν το χρυσάφι που κρατά στα χέρια του. Χρειαζόμασταν ανθρώπους εργατικούς, με άμετρο τον ζήλο με άπειρη και πολυμερή την προπαιδεία. και, οπωσδήποτε, ελληνοτραφείς και ελληνόφωνους.
  Το παρελθόν που έπρεπε, άπλετα να το φωτίσουνε, ήδη, το συσκοτίσανε απόλυτα. Κατηγοριοποιήσανε τον Αρχαίο Γραπτό Συστηματικό Λόγο, αγνοώντας ότι αυτός ξεκίνησε ως εργαλείο ενός πανάρχαιου, απέραντου, παγκόσμιου δικτύου εμπορικών σταθμών και δικτύων και των ανθρώπων του.
Κάτι, λοιπόν, τα «πρέπει» της εποχής που έπρεπε να τα ξεμπλέξουνε, κάτι κείνο το λιγάκι που, τόσο… μεγαλόψυχα, τους δώσανε, κάτι που ο Κόσμος τόσος δα μικρός και οι σοφοί της Εσπερίας θα τους θεωρούσαν εξωγήινους, μια καθαρά Ελληνική Υπόθεση, οι Ελληνόφωνοι σοφοί, την εμπιστευτήκανε, απόλυτα, στους αλλόφωνους! Δεν ήταν η γενιά τους έτοιμη! Και το θέμα… έκλεισε!



  Ένα καινούριο ταξίδι που θα κάνουμε μαζί - A new travel we make together
  Εμείς, εδώ, δεν ήρθαμε, σε ώτα μη ακουόντων, να ανοίξουμε ξανά ένα παλαιό θέμα. Ήρθαμε να το κλείσουμε, οριστικά! Παντοδύναμοι, εμείς, γιατί μπορούμε με μία κίνηση, πλέον, να διδάξουμε το παγκόσμιο κοινό, κάτι τόσο απλό. Το αληθές!
Ιδού η πρόκληση! Θα γκρεμίσουμε τις σημάνσεις και θα ξεχάσουμε τις καταδείξεις τους. Θα καθαρίσουμε το πεδίο και θα κληθούμε, όσοι, να ελέγξουμε την νέα γνώση και να γίνουμε διδάσκαλοί της. Βήμα - βήμα, με την ροή και την αυθεντικότητα της ζωντανής διδασκαλίας και την συνδρομή της αυτοελεγχόμενης αληθείας, θα διαδράμουμε (διέλθουμε) μιάν άλλη, τόσο σύντομη οδό, που οδηγεί - λύνει τα μυστήρια του Αρχαίου, Παγκόσμιου Συστήματος Επιγραφής και Αναγνώσεως του Αρχαίου Λόγου.
  Η Συστηματική Γραφή (η γραπτή δηλαδή) οργανώθηκε για να υπηρετήσει τον Κόσμο του Παγκόσμιου Εμπορίου. Ένα παγκόσμιο Σύστημα που δεν έχει την ευχέρεια να αναθεωρείται και να μεταρρυθμίζεται. Ένα Σύστημα που μπορούσε να κατασκευάζει ιδιώματα, ως προς τον τρόπο ή την γραφίδα ή το υλικό επιγραφής, όχι όμως αδιάβαστα και κρυπτογραφημένα εμπορικά κείμενα.
  Ο Αρχαίος (αρχικός) Γραπτός Λόγος στην υπηρεσία του Εμπορικού Κόσμου, διαχέεται γεωγραφικά, δημιουργεί το Κοινόν του Γραπτού Λόγου του αρχαίου κόσμου, γονιμοποιεί και καλλιεργεί τον τοπικό -όπου- φωνητικό λόγο και εγκαθιδρύει, ιστορικά, ως ιδιώματά του, τις γραφές, και στην συνέχεια και τις φωνές, όλων των λαών της οικουμένης. Έχουμε, δάσκαλοι εμείς, τον Μίτο της Αριάδνης, έναν κώδικα - σύμφωνο, θεμέλιο του Συστήματος Επιγραφής και Αναγνώσεως του ανθρώπινου λόγου, όχι για να εξέλθουμε από τον Λαβύρινθο αλλά για να εισέλθουμε ασφαλείς! Ο Μίτος της Αριάδνης είναι και το άροτρο, γιά να οργώσουμε, να φυτέψουμε, να καλλιεργήσουμε, για να δρέψουμε τους νέους καρπούς και, ευλογημένοι από τις Μούσες και τους Θεούς2 του Φωτός, να επιστρέψουμε. Αυτός είναι η αφετηρία, η είσοδος και τα εφόδιά μας, ο άγιος αγός μας και εργαλείο αναφοράς η, απανταχού παρούσα, Ελληνική Γλώσσα. Με αυτά, θα φτάσουμε στο έρεβος των σκοτεινών αιώνων, θα τους φωτοδοτήσουμε και με οδηγό τις σημάνσεις μας θα επιστρέψουμε με την ζέση του Μύστη και το φως του Διδασκάλου.



1. Πάς αλλόφωνος = Βάρβαρος, ο (Ηρόδοτος)

2. Θεός = ιΔέα, η - ίΔιον, το (η έννοια των πάντων αλλά και του καθενός)


   Η ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΓΡΑΦΗ - ΑΝΑΓΝΩΣΗ
  Ως Συστηματική, η Γραφή - Ανάγνωση ξεκίνησε, αναλαμβάνοντας την σκυτάλη, όποτε, όπως και απ’ όπου, με την μοριοποίηση ενός τρέχοντος φωνητικού λόγου, την σημειοποίηση των κύριων φθόγγων, των συμφώνων δηλαδή, με τους οποίους αποτυπώνει και, αντιστρόφως, αναγιγνώσκει, αναγνωρίζοντας τα επιγεγραμμένα, με την ένθεση –αναλόγως του θέματος– των κατάλληλων, μη σηματοποιημένων, δευτερευόντων φθόγγων, των φωνηέντων.
  Για την κατανόηση της λειτουργίας της Συστηματικής Γραφής - Αναγνώσεως, ξαναδιαβάστε, στην συνέχεια, την ανωτέρω παράγραφο της εισαγωγής μας:
ωΣΣυΣΤηΜαΤιΚήηΓΡαΦήαΝάΓΝωΣη΄ΚΣεΚίΝηΣε΄αΝαΛαΜΒάΝοΝΤαςΤηνΣΚυΤάΛηόΠοΤεόΠωςΚαιαΠόΠου΄ΜεΤηνΜοΡιοΠοίηΣηεΝόςΤΡέΧοΝΤος΄ΦωΝηΤιΚούΛόΓου΄ΤηνΣηΜειοΠοίηΣηΤωνΚύΡιωνΦΘόΓΓων΄ΤωνΣυΜΦώΝωνΔηΛαΔή΄ΜεΤουςοΠοίουςαΠοΤυΠώΝειΚαι΄αΝΤιΣΤΡόΦως΄αΝαΓιΓΝώΣΚει΄αΝαΓΝωΡίΖοΝΤαςΤαεΠιΓεΓΡαΜέΝα΄ΜεΤηνέΝΘεΣη΄αΝαΛόΓωςΤουΘέΜαΤος΄ΤωνΚαΤάΛηΛων΄ΜηΣηΜαΤοΠοιηΜέΝων΄ΔευΤεΡεΒόΝΤωνΦΘόΓΓων΄ΤωνΦωΝηέΝΤων.
Και, τώρα, σπάζοντας τον Κώδικα Επιγραφής και Αναγνώσεως του Αρχαίου Λόγου, προσπαθήστε, στις επόμενες σειρές, την ίδια παράγραφο να την… αποκρυπτογραφήσετε και να την ξαναδιαβάσετε:
ΣΣΣΤΜΤΚΓΡΦ΄ΝΓΝΣΚΣΚΝΣ΄ΝΛΜΒΝΝΤΤΣΚΤΛΠΤΠΚΠ Π΄ΜΤΜΡΠΣ΄ΝΤΡΧΝΤ΄ΦΝΤΚΛΓ΄ΤΣΜΠΣΤΚΡΦΘΓΓ΄ΤΣΜΦΝΔΛ Δ΄ΜΤΠΠΤΠΝΚ΄ΝΤΣΤΡΦ΄ΝΓΓΝΣΚ΄ΝΓΝΡΖΝΤΤΠΓΓΡΜΝ΄ΜΤΝ ΘΣ΄ΝΛΓΤΘΜΤ΄ΤΚΤΛΛ΄ΜΣΜΤΠΜΝ΄ΔΤΡΒΝΤΦΘΓΓ΄ΤΦΝΝΤ
  Προσθέστε, τώρα, την δυνατότητα στην πολυποικιλότητα ενός εκάστου των γραμματοσημάτων1 και την... ανεξέλεγκτη εικονοποίηση καθώς και την σύνθεση της ταχυγραφίας2, βάλτε και τα λάθη, εξ αντιγραφής ή εκ παραδρομής, και αφήστε τους ανυποψίαστους και τους ειδικούς και της προχειρότητας τους γίγαντες να… τρελαθούνε!
1.πχ. Σ, C, S, σ, ς.
2. Η στενογραφία.

ΛΕΞΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΟΡΩΝ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΛΑΙΟΓΡΑΜΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΙΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΝΩΣΕΩΣ

ΛΕΞΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΟΡΩΝ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΩΝ ΜΕ ΤΟ ΠΑΛΑΙΟΓΡΑΜΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΙΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΝΩΣΕΩΣ

TERMS AND CONCEPTS DICTIONARY-GUIDE, FOR WRITING AND READING IN ACCORDANCE WITH PALEOGRAMMIC SYSTEM


Κ = οιΚείος, κατ’ οίκον, εν τω οίκω.
Κ = οίΚοι, κατ’ οίκον, εν τω οίκω.
ΚΔ = ΚηΔεύω, μεριμνώ περί τινος, επιμελούμαι ή περιποιούμαι τινά.
ΚΔ = ΚηΔέω, κηδεύω
ΚΔ = ΚήΔω, κηδέω, φροντίζω, μεριμνώ, ενδιαφέρομαι.
ΚΘ = οίΚοΘεν, εκ του οίκου, εξ ιδίων μου, διά των ιδίων μου μέσων.
ΚΘ = οίΚοΘι, εν τω οίκω.
ΚΛ = εΚΛύω, απαλλάσσω από τι, ελευθερώνω.
ΚΛΣ = έΚΛυΣις, απόλυσις, απαλλαγή.
ΚΜ = εΚΜειόω ελαφρύνω, ολιγοστεύω.
ΚΜ = ο ΚυΜός, ο ΧυΜός των μήλων (το γάλα)
ΚΝ = ΚοιΝόω, ανακοινώνω, μεταδίδω.
ΚΝΠΣ = ΚοιΝοΠοίηΣις, η (ελλειμάτων, χρεών, κλπ)
ΚΠ = εΚΠοιέω, αποτελειώνω, συμπληρώ.
ΚΣ = αΚΣία, η αποτίμησις πράγματος σε χρήμα, η τιμή.
ΚΣ = αΚΣίαι, αμοιβές, αποδοχές.
ΚΣ = αΚΣιόω, εκτιμώ, τιμώ τι, αξιώνω, απαιτώ.
ΚΣΣ = αΚΣίωΣις < αξιώνω, απαιτώ, εκτιμώ.
ΚΤ = εΚΤίω, πληρώνω, αποπληρώνω, εκτίνω, αποτίω.
ΚΤ = ΚΤάω, (απο)κτώ, πορίζομαι, προμηθεύομαι, κερδίζω.
ΚΤ = ΚύΤος, ΘήΚη. Επί δοχείων, τεύχος.
ΚΤΛ = εΚΤεΛέω, εκπληρώ, φέρω εις πέρας.
ΚΤΜ = ΚΤάοΜαι, κτάων ειμί.
ΚΤΜ = ΚΤήΜα, ό,τι αποκτηθέν.
ΚΤΜΤ = ΚΤήΜαΤα, τα αγαθά τινός, η περιουσία.
ΚΤΝ = εΚΤίΝω, αποπληρώνω, εκτίω, αποσείω.
Λ = αΛές, όΛως (επίρρ.).
Λ = αΛές, το σύνολον, το όλων όσον ή όλον όσων.


Λ = εΛεός, μαγειρική τράπεζα, κρεατοσανίδα, τράπεζα εργασίας.
Λ = ‘αΛής, ο αθροισμένος εν όλω.
Λ = αΛές, όΛωΣ (επίρρ.).
Λ = αΛές, το οΛων όΣον ή όΛον όΣων.
Λ = Λάας, ο λίθος.
Λ = αΛέα, η θερμότης πυράς ή ηλίου, η είλη ή έλη
Λ = αΛέα, η σκέπη, το προφυλακτήριον.
Λ = ‘έωΛος, ο παλαιός.
Λ = Λύω, απαλλάσσω, εξοφλώ.
Λ = όΛως, καθ’ ολοκληρίαν.
Λ = ούΛος, όλος, ολόκληρος.
Λ = υαΛόεις, ο υάλινος. (ο εξ υαλολίθου)
Λ = υάΛεος, ο υαλώδης.
ΛΛ = αΛέΛαιον, το αλατισμένο έλαιον.
ΛΜ = ΛύοΜεν, εξοφλούμε (επί χρέους)
ΛΜ = ιάΛεΜος, ο θρήνος, ο οδυρμός, ο κοπετός.
ΛΜ = έΛΛειΜΜα < εΛΛείΠω
ΛΜ = άΛηΜα, αλεύρι, αλεσμένον (ό,τι)
.ΛΜ = ιάΛεΜος, ο θρήνος, ο οδυρμός, ο κοπετός.
ΛΜ = ΛιΜήν, το δοχείον (γενικά).
ΛΜ = ΛιΜήν, η αποθήκη.
ΛΜ = ΛιΜήν , ο τόπος συγκεντρώσεως (πχ. επί τελετών)
ΛΜ = ΛιΜήν, τόπος εις όν αποσύρεταί τις, καταφύγιον.
ΛΜ = ΛήΜΜα, το κέρδος, η ωφέλεια, οι αποδοχές, το εισόδημα.
ΛΜ = όΛΜος, σκάφη ζυμώματος, κύλινδρος.
ΛΜΛΤ = ΛέΜΜα αΛεΤού, το πίτυρον
ΛΝ = ΛίΝον, το λινάρι
ΛΝ = ο ΛίΝος, ο αοιδός, ο ραψωδός.
ΛΠ = η ΛώΠη, τα ιμάτια, ο μανδύας
ΛΠ = εΛΛείΠω, καθυστερώ την πληρωμή φόρων αλλά και παραλείπω, εγκαταλείπω, υπολείπομαι τινός.

▲

ΛΠΜ = ΛείΠοΜαι, έχω έλλειψιν τινός.
ΛΣ = άΛηΣις, άΛεΣις, το αΛήΣΣειν [θ], το αλέθειν, το άλεσμα.
ΛΣ = ο ΛίΣΣεος [θ], ο λίθινος, ο εκ λίθου
ΛΣ = η υαΛόεΣΣα, η υάλινος, η υαλώδης.
ΛΣΤΛ = ΛυΣιΤεΛώ, ωφελώ, είμαι επωφελής.
ΛΣΤΡ = ΛίΣΤΡιον, το κοχλιάριον
ΛΤ = αΛεόΤης, άθροισμα, άθροισις, αλές των.
ΛΤ = αΛεΤός, το αλέθειν, ο αλεσμένος.
ΛΤ = άΛαΤος, του (γενική του: το άλς ).
ΛΤ = ΛείΤος ή ΛέϊΤος, ο δημόσιος (επί τελών)
ΛΤ = Λύω ΤέΛη, πληρώνω τα οφειλόμενα ή φόρους, εξοφλώ χρέη.
ΛΤ = ο αΛήΤης, ο πλάνης, ο περιφερόμενος.
ΛΤΜ = ΛίΤοΜαι, λίσσομαι, ικετεύω, παρακαλώ
ΛΤΡ = ΛίΤΡα, ώνος αγαθών (νόμισμα)
Μ = η άΜη, το πτύον, η σκαπάνη, η δικέλλα αλλά και ο πέλεκυς.
ΜΛΤ= ο ΜεΛέΤωρ, ο τιμωρός, ο εκδικητής.
ΜΚΛ = ΜάΚεΛον, το σφαγείον.
ΜΛ = ΜαΛΛός, το μαλλί.
ΜΛ = ΜήΛειος, ο εκ προβάτων.
ΜΛΤ = ΜέΛιΤΤα, η προσφιλής.
ΜΜ = ΜείωΜα, το έλλειμμα, η ελάττωσις, το πρόστιμον.
ΜΜ = ο ΜώΜος, η μομφή, ο ψόγος, η κατηγορία, το όνειδος.
ΜΜΜ = ΜωΜάοΜαι, ψέγω, κατηγορώ, μέμφομαι.
ΜΠ = εΜΠοιέω, παράγω, δημιουργώ.
ΜΠΛ = εΜΠοΛή, η εμπορία, η συναλλαγή, το εμπόριον, τα εμπορεύματα, το κέρδος.
ΜΠΛΜ = εΜΠόΛηΜα, το εμπόρευμα.
ΜΡ = ΜύΡιος, ο τεράστιος, ο κολοσσιαίος, ο πελώριος.
ΜΣ = το ΜέΣΣυ ή ΜέΘυ, ο οίνος.
ΜΣ = η ΜάΣΣα [ζ], η ζύμη.
ΜΣΜ = ΜαΣΣίΜα [ξ], η μεγάλη (τιμητικά)


ΜΤ = ΜαΤεύω, ζητώ, ερευνώ, αιτούμαι.
ΜΤ = άΜηΤος ή αΜηΤός, η εσοδεία, η συγκομοιδή.
ΜΤΛ = ΜέΤαΛΛον (αλός), το άλας, το αΛάΤιον.
Ν = ωΝή, η μίσθωσις δημοσίων φόρων, το αγοράζειν, η αγορά, τα προς αγοράν χρήματα, η τιμή, η αγοραπωλησία.
Ν = ώΝια, τα προς αγοράν ή πώλησιν.
Ν = ώΝιος, ο δυνάμενος να αγορασθή.
Ν = ώΝος, το αντίτιμον, η αξία, το αγοράζειν.
ΝΜ = ΝέΜω, διανέμω, παραχωρώ, νομίζω (θεωρώ ή νομίζω τι)
ΝΜ = ΝοΜεύς, ο διανέμων, ο διανομεύς.
ΝΜ = ωΝέοΜαι, εξαγοράζω, επιτυγχάνω συμβιβασμόν διά χρημάτων, αγοράζω, διαπραγματεύομαι.
ΝΜ = ΝοΜή, διαίρεσις, διανομή.
ΝΠΜ = αΝάΠαυΜα, ο τόπος αναπαύσεως.
ΝΣ = όΝηΣις, το κέρδος.
ΝΤ = ωΝηΤής, ο αγοραστής.
ΝΤ = ωΝηΤός, ο αγορασθείς, ο δυνάμενος να αγορασθή, ο προς πώλησιν.
ΝΤΘΜ = αΝαΤίΘηΜι, αποδίδω, αφιερώνω, αναλαμβάνω, διευθετώ εκ νέου.
ΝΤΛ = εΝΤεΛής, ο τέλειος, ο πλήρης.
ΝΤΛ = εΝΤέΛΛω, εντέλλομαι, διατάσσω.
ΝΤΜ = αΝαΤιΜάω, υψώνω την τιμή, ανακοστολογώ.
ΝΤΤΜ = αΝΤίΤιΜον, η αξία πωλουμένου πράγματος σε χρήμα.
Σ = Σείω (έλλειμμα, άχθος), αποτινάσσω
Σ = Σείω (χρέος), ελαφρύνω, αποτινάσσω (έλλειμμα, άχθος), απαλλάσσω.
ΣΚ = αΣΚέω, διμορφώ, διπλάθω, επεξεργάζομαι.
ΣΚΜΔ = η ΣυνΚοΜιΔή, η συγκέντρωσις καρπών του αγρού(συλλογή, αποθήκευσις)

▲

ΣΜΝ = ΣηΜαίΝω, αγγέλλω, γνωστοποιώ, κηρύσσω.
ΣΛ = η ΣύΛη, το δικαίωμα κατασχέσεως ή του εγγράφειν προσημείωσιν.
ΣΜ = ΣήΜα, το τεκμήριον, το δείγμα.
ΣΜ = ΣήΜα, ο τάφος, ο τύμβος, το μνήμα..
ΣΜ = ΣηΜειόω, σημειώνω, ενημερώνω, δίδω είδησιν περί τινος.
ΣΜ = ΣΣηΜία (ζ), επιβάρυνσις, απώλεια.
ΣΝ = ιΣωΝία, η ισότης τιμών αγαθών, η δικαία τιμή αγαθού.
ΣΝ = ΞεΝία = η ΣΣεΝία, η φιλόξενος υποδοχή.
ΣΤ = ΣήΤες, εφέτος, κατά το τρέχον έτος. (ή ΤήΤες)
ΣΤΛ = η ΣΤοΛή, ο εφοδιασμός, η ετοιμασία, ο εξοπλισμός.
ΣΤΛ = η ΣΤοΛή, το ένδυμα, η εσθής.
ΣΤΛ = ΣΤοΛή < στέλλω, στέλλομαι.
ΣΤΛ = ΣΤέΛΛω, διευθετώ, τακτοποιώ, παρατάσσω, φέρω ή συνάγω επί το αυτό, εφοδιάζω, εξοπλίζω.
ΣΤΛΜ = ΣΤέΛΛοΜαι, εξοπλίζομαι, ενδύομαι, ετοιμάζομαι, αποστέλλω, πέμπω.
ΣΤΜΝ = ΣΤάΜΝος, οίΝου ΠίΘοΣ.
ΣΤΝ = ο ΣάΤιΝος, εφετεινός, ο (ή ΤήΤιΝος)
Τ = Τίω, αποτιμώ, διατιμώ, ορίζω την αξίαν (επί πραγμάτων). Εκτιμώ, υπολήπτομαι, απονέμω τιμήν εις τινα, τον τιμώ, τον σέβομαι (επί προσώπων).
Τ (επιρρ.) = έΤι, επιπροσθέτως, επί πλέον, ακόμη.
Τ = (εΚ)Τίω, πληρώνω, αποπληρώνω, εκτίνω, αποτίω.
Τ = ωΤώεις, ο έχων ώτα - λαβάς (επί δοχείων).
ΤΚ = ΤόΚος, κέρδος εκ δανεισθέντων χρημάτων
ΤΚΣ = ΤοΚίΖω, δανείζω επί τόκω.
ΤΚΤ =ΤαΚΤός, τεταγμένος, καθορισμένος, σταθερός.


ΤΚΤΚ = ΤόΚος ΤόΚων, τόκος επί τόκου.
ΤΛ = ΤεΛέω ή ΤέΛω (από)τίνω, εκπληρώ, εκτελώ, φέρω εις πέρας, διενεργώ, δαπανώ, πληρώνω φόρους, χρέος ή οφειλήν.
ΤΛ = ΤεΛέως, εντελώς, παντελώς (επίρρ.)
ΤΛ = ΤέΛΛω, εκτελώ, συμπληρώνω.
ΤΛ = ΤέΛΛω, εγείρομαι, ανατέλλω.
ΤΛ = ΤέΛος, φόρος, δασμός.
ΤΛ = το ΤέΛειον, το βασιλικό συμπόσιο.
ΤΛ = ΤηΛία, πάσα επιφάνεια με περιθώριον, πώμα καπνοδόχου.
ΤΛΜ = ΤΛήΜων, ο πάσχων, ο δυστυχής, ο υποφέρων.
ΤΛΝ = ΤεΛωΝέω, εισπράττω φόρους, εκμισθώνω.
ΤΛΝΜ = ΤέΛος ωΝούΜαι, ενοικιάζω φόρους του δημοσίου.
ΤΛΣΜ = το ΤέΛεΣΜα, ο φόρος, το έξοδον, η δαπάνη, η πληρωμή.
ΤΜ = ΤιΜάω, εκτιμώ τι, αποδίδω αξίαν εις τι (επί πραγμάτων). Τιμώ, εκτιμώ, σέβω, σέβομαι, ευλαβούμε, γεραίρω (επί προσώπων).
ΤΜ = ΤοΜή, το κόπτειν, το πλήγμα, η εντομή
ΤΜ = ΤοΜός, ο οξύς, ο τέμνων
ΤΝ = ΤίΝω, πληρώνω (ΤείΣω = θα πληρώσω, έΤειΣα = επλήρωσα)
ΤΝ = ΤίΝω, πληρώνω χρέος, καταβάλλω το οφειλόμενο τίμημα, απαλλάσσομαι υποχρεώσεως.
ΤΝΜ = ΤίΝυΜαι, τιμωρώ
ΤΝΣΛ = ΤίΝω ειΣ έΛαιον, πληρώνω χρέος, καταβάλλω το οφειλόμενο τίμημα δι’ ελαίου.
ΤΣ= ωΤώεΣΣα, η έχουσα ώτα - λαβάς (επί δοχείων).
ΤΣ = αίΤηΣις, παράκλησις, απαίτησις.
ΤΤ = ΤήΤες, εφέτος, κατά το τρέχον έτος. (ή ΣΤ - ΣήΤες)
ΤΤΝ = ο ΤήΤιΝος, εφετεινός, ο (ή ΣάΤιΝος)




Ένα ΚοιΝό, ειΚοΝοΓΡάΜΜαΤο και ΠαΛαιοΓΡαΜΜιΚό αΛΦάΒηΤο του αΡΧαίου ΚόΣΜου


  Το ΠΡώιον Και ΚοιΝόν*, ειΚοΝοΓΡάΜΜαΤο Και ΠαΛαιοΓΡαΜΜιΚό ΣύΣΤηΜα ΓΡαΦής - αΝαΓΝώΣεως Του αΡΧαίου ΚόΣΜου
Τα βασικά ειΚοΝοΣήΜατα-ΓΡάΜΜαΤα του Πρώιου Ελληνικού Αλφαβήτου μας, κατά την φωνητική τους αξία, δεν μπορούσε παρά να τα συναντήσουμε σε περιορισμένον τον αριθμό, ενώ κατά την εικαστική τους ποικιλία, μετά και από την παρατηρούμενη σύνθεσή τους, χωρίς την τυποποίηση, που θα την επέβαλλαν τα νέα προϊόντα της γραφής και θα την έκαναν χρήσιμη σε ένα ευρύτερο και στην συνέχεια στο διεθνές κοινωνικό περιβάλλον, είναι σχεδόν… άπειρα.
Περιορισμένο αριθμό τύπων (κατηγοριών) γραμματοσημάτων, φαίνεται, για την συγκεκριμένη δραστηριότητα, χρειαζόταν αυτήν εδώ την ιστορική περίοδο, η γραφή, απ’ όπου, εν καιρώ, για τις ανάγκες του κοινού των Ελλήνων θα παγιωθούν και μαζί με τα σύνθετα, δέκα έξι1 εν συνόλω, θα εμπλουτιστούν με τους τύπους των φωνηέντων για να κάνουν την γνωστή, παγκόσμια πορεία τους.
  Για τις ανάγκες, λοιπόν, της διδασκαλίας μας, θα φτάσουμε ως ένα σημείο, εκεί όπου θα δημιουργήσουμε μία ακλόνητη βάση για κάθε περαιτέρω ενασχόληση και έρευνα. Πρέπει, πρώτα, να κατανοήσουμε τα πράγματα, μη πως επιχειρώντας να ολοκληρώσουμε τις αναζητήσεις μας, στο… χάος μιάς διαδρομής 4 - 5 - 6 ή 10 χιλιάδων ετών, ανά την υφήλιον, δεν αντέξουμε την, κατά περιοχές, ανεξέλεκτη εξέλιξη των χαρακτήρων επιγραφής, πέσουμε στην δίνη των τροπών των αναγνώσεων2, την καλλιγραφία και την παγίωση ιδιωμάτων3 και χαθούμε.
Εμείς, εδώ, θα παρουσιάσουμε ένα Πρώιον Αλφάβητον του αρχαίου κώδικα επιγραφής και αναγνώσεως, όσο πρώιον μπορεί να χαρακτηρισθή ένα κοινό, παγκόσμιο συλλαβίζον αλφάβητο, ως μία συλλογή, φωνούντων γραμματοσημάτων, με τις εικαστικές παραλλαγές τους, και τα σύνθετα εξ αυτών4, κατά ομάδα, μετά από έναν σύντομο λεξικό οδηγό εμπορικών και οικονομικών όρων, που σχετίζονται με μία κατηγορία από τα αρχαιότερα διασωθέντα κείμενα δηλ. με ανακοινώσεις, εκθέσεις, αναφορές ή αξιώσεις οικονομικού χαρακτήρα, διευθετήσεις τόκων ή χρεών και λογιστικές αποδείξεις, σημειώματα, συνοδευτικά έγγραφα ή σημάνσεις των διακινουμένων αγαθών, θα παραθέσουμε αναγνώσεις λέξεων ή εκφράσεων ως γυμνάσματα. Στην συνέχεια, αφού έχουμε αναγνωρίση και έχουμε ταυτοποιήση τις φωνητικές αξίες ικανού μέρους των γραμματοσημάτων του εικονογράμματου και του παλαιογραμμικού συστήματος γραφής, θα κάνουμε ευκολότερη την προσέγγιση και ασφαλέστερη την ανάγνωση των, μη οικονομικού χαρακτήρα και κατά την τεχνοτροπία τους, λοιπών αρχαίων, έτι αδιάβαστων, κειμένων.
  Τα αυθεντικά έγγραφα, από τα αποθετήρια (τα υποθηκοφυλακεία) των γιγάντιων εμπορικών κέντρων της αρχαιότητας, μαρτυρούν τον χαρακτήρα των κειμένων τους και η ανάγνωσή τους απαιτεί ένα «Πρώιμο Αλφάβητο» με εμφανείς τις φωνητικές αξίες των γραμματοσημάτων του, το οποίο θα έχει την δυνατότητα να καλύπτει, κατά τα ιδιώματα της επιγραφής τους, την ανάγνωση όλων των κειμένων εποχής.
▲

1.Annales, Κορνήλιος Τάκιτος - Τα εις τον Τυανέα Απολλώνιον, Φλάβιος Φιλόστρατος.
2.Eκ συγγενείας ήχου ή μορφής των γραμματοσημάτων. Εδώ θα κρατήσουμε μόνο ................................ για το αιγυπτιακό ιδίωμα.
3.Πχ. ................................. όμοια κατά την εικόνα, έχουν διαφορετική φωνητική αξία σε διαφορετικά ιδιώματα.
4.Που παραπέμπουν στην αρχαία ταχυγραφία (νυν στενογραφία).

Mε δεξί κλικ πάνω στο Αλφάβητο, που ακολουθεί, διάλεξε "αποθήκευση ως εικόνα"και μετά, από εκεί, ως εικόνα, ΕΚΤΥΠΩΣΕ την.
With right click on the alphabet below, chose "saving the image" and fromthere, as image, PRINT it.





 
ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΕΩΣ

Ως Συστηματική, η Γραφή - Ανάγνωση ξεκινά με την μοριοποίηση ενός τρέχοντος φωνητικού λόγου, την σημειοποίηση των κύριων φθόγγων, με τους οποίους αποτυπώνει και, αντιστρόφως, αναγιγνώσκει, αναγνωρίζοντας τα επιγεγραμμένα, με την ένθεση –αναλόγως του θέματος– των κατάλληλων, μη σηματοποιημένων, δευτερευόντων φθόγγων.
Εισαγωγικά, ως προπαιδεία της διδασκαλίας μας, θα χρειαστούμε την γνώση της Ελληνικής, ως γλώσσας συνδέσμου και αναφοράς όλων των αρχαίων και των σύγχρονων γλωσσικών ιδιωμάτων στο επίπεδο εκείνο που αυτή μπορεί να συντάξη ένα τυποποιημένο κείμενο λογιστικού, εμπορικού ή κανονιστικού χαρακτήρα, πράγμα που κάνει την διδασκαλία μας μιάν ευκόλως κατανοητή, λαϊκή υπόθεση και την κατάλληλη συλλαβική μοριοποίηση των λέξεων της, που κατά την περίπτωση που, εδώ, θέλει να μας εξυπηρετήση.
  Χρήσιμο είναι να επισημάνουμε ότι διαβάζοντας ένα κείμενο, πέρα από τις δικές μας, τις λανθασμένες εκτιμήσεις και τις ατέλειες του Εικονογράμματου και του Παλαιογραμμικού Συστήματος Επιγραφής και Αναγνώσεως, είμαστε υποχρεωμένοι να παρακάμψουμε προβλήματα που σχετίζονται με τον γραφικό χαρακτήρα, τους ιδιωματισμούς, τα… φυσιολογικά ορθογραφικά λάθη ή τα λάθη εκ παραδρομής που ήταν άσκοπο ή τεχνικώς αδύνατον να διορθωθούν, την τυποποίηση των γραμματοσημάτων, δημοσιευμένων κειμένων (όπου τα χρειαζόμαστε), καθώς και τα συνήθη… κλασσικά καμώματα του πώλη, Μίνωος Ερμή, όταν τα επιγραφόμενα έχουν εμπορικό, λογιστικό ή κανονιστικό χαρακτήρα.
  Με αφετηρία τα, των ήΧωΝ, ΣήΜαΤα της Ελληνικής, εκ της γραμματοσειράς του Παλαιογραμμικού Συστήματος Γραφής, θα ανακαλύψουμε και θα κατατάξουμε, κατά την σχετική, συλλαβική-φωνητική αξία τους, τα γραμματοσήματα λογιστικών αρχείων, εμπορικών πράξεων, γραπτών ή εγχάρακτων σκευών για χρήση ή μεταφορά προϊόντων καθώς και συνοδευτικών εμπορικών εγγράφων, θα συντάξουμε ένα στοιχειώδες αλφάβητο και θα δώσουμε ένα μικρό… Ερμηνευτικό Λεξικό, που θα φωτίση και θα αποσαφηνίση το φαινόμενο της Γραφής του ανθρώπινου λόγου των ιστορικών και των εγγύς προϊστορικών χιλιετιών.
Η γλώσσα του Παγκόσμιου Εμπορίου, σε έναν τόσο μικρό κόσμο, με επίκεντρο την αΡΧαία ευΡώΠη είναι αυτή που διά του γραπτού λόγου κατέστη δυνατή να σφραγίζη, να επισημαίνει, να εκτιμάη, να συνάπτη εμπορικά σύμφωνα, να διατιμάη, να παραγγέλη, να ευθύνη και να ευθετή, να δημοσιεύη, να λογίζη και να εφοδιάζει με συνοδευτικά έγγραφα και να διακινή, από την ανατολικό άΚΡο της έΣω Γαίας, την Μεσόγειο και τον, καθ’ ημάς, ΒοΡάν, κλείνοντας τον γεωγραφικό κύκλο, μέχρι το πέρας της Ομηρικής Ηπείρου, τα εμπορικά προϊόντα και τον… προϊστορικό ανθρώπινο πολιτισμό των εγγύς, σκοτεινών για εμάς, χιλιετιών. Αλλού, ο αγοραίος άναξ, πραγματογνώμων και τιμητής των αρχαίων εμπορικών οίκων, κανονίζει, επιδικάζει και εντέλλεται ή, ύστερα από έγγραφη αίτηση διακανονίζει, εξοφλεί (λύει) και… οπισθογράφων βεβαιώνει. Αλλού ο τοπικός άρχων, ο πρόκριτος εποχής, υπεύθυνος γιά την συλλογή των εισφορών και την διοίκηση, θα αναφέρη εγγράφως, πάνω σε πολύτιμα υλικά ή έργα τέχνης, αποσπασματικά, την δραστηριότητά του και συνοδευτικά του θησαυρού των δικαιωμάτων της κυριαρχίας θα τα υποβάλλη στον ηγεμόνα.

  Εμείς, λοιπόν, δεν θα επιχειρήσουμε καμία αποκρυπτογράφηση. Εμείς θα επιχειρήσουμε να διαβάσουμε, να αναγνώσουμε τα επιγεγραμμένα. Η αποκρυπτογράφηση ψάχνει για έναν συμπεφωνημένο κώδικα κρυπτογραφήσεως. Ένας τέτοιος κώδικας είναι μυστικός και έχει από έναν γνώστη, που εγγράφει για δική του χρήση, έως ολίγους μυημένους που βρίσκονται σε μία συγκεκριμένη, εν κρυπτώ, συναλλαγήΕμείς έχουμε την κλείδα, το Κοινό, Παγκόσμιο Σύστημα Επιγραφής & Αναγνώσεως του Αρχαίου Κόσμου.



Η ΠΑΛΑΙΟΓΡΑΜΜΙΚΗ ΓΡΑΦΗ


ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

- PALEOGRAMMIKI SCRI


  Η Συστηματική Γραφή - Ανάγνωση αποτελεί ένα ώριμο επινόημα, μία εφεύρεση στην υπηρεσία μιάς οργανωμένης ανθρώπινης δραστηριότητος, η οποία, δεν χρειάζεται να το υποψιαστούμε ότι, σε πρώτη φάση, δεν είχε, κατ’ ουδέναν τρόπο, κανέναν λαϊκό χαρακτήρα. Η συστηματική γραφή απαιτούσε έναν κώδικα επιγραφής - αναγνώσεως, ένα περιορισμένο, στην αρχή, μυημένο κοινό, και, ιστορικά, τα διακινούμενα προϊόντα της, προϊόντα ανάγκης, στα χέρια ενός, συνεχώς εξακτινούμενου, κύκλου χρηστών, χειριστών και γραμματικών είναι που έπαιξαν, μέσα στις χιλιετίες, έναν σημαντικό ρόλο, επιδρώντας, όχι μόνο στην καλλιέργεια και την εξέλιξη αλλά στον απόλυτο στραγγαλισμό του όποιου προϋπάρχοντος, κατά τόπους, στοιχειώδους, έναρθρου, φυσικού ανθρώπινου φωνητικού λόγου.
Τα σημεία επιγραφής, αρχικά, είναι εικονίσματα, σε αδρές γραμμές, ΓΡαΠΤά - ειΚοΝοΠοιηΤά ΣηΜεία, δηλωτικά των φθόγγων που αντιπροσωπεύουν –εικονογράμματη θα την καλέσουμε αυτήν την συστηματική γραφή– στην εξέλιξή, όμως, η γραφή, κρατώντας τις βασικές γραμμές των εικόνων - γραμμάτων της θα εμφανίση τον γνωστό, πρακτικό, γραμμικό της χαρακτήρα.
Την γραμμική γραφή, εκ της εικονογράμματης, την οποία, ανωτέρω, περιγράψαμε, εις το εξής, θα την καλούμε Παλαιογραμμική, σε διάκριση από την ειδική, ιστορικά νεότερη έκδοσή της – που, απλά, θα την καλούμε Γραμμική – Ελλαδικός χώρος, αρχές 1ης π.Χ. χιλιετίας – η οποία με εμπλουτισμένα και τυποποιημένα τα γραμματοσήματά της, καλύπτοντας το σύνολον των φθόγγων του φωνητικού λόγου (σύμφωνα τε και φωνήεντα), και παγιωμένη μία πλήρη, ενός προς ένα, αντιστοιχία φθόγγων και σημείων επιγραφής και αναγνώσεως, θα καλύψη, με την ακριβή επιγραφή - ανάγνωση του φωνητικού λόγου, ανώτερες ανάγκες του έμφρονος ανθρώπου, που σχετίζονται με τον έντεχνο λόγο, τις επιστήμες και την φιλοσοφία. Η λογοτεχνία, οι επιστήμες και η φιλοσοφία, χτισμένα με το χέρι, τον νού και την ψυχή του εμπνευσμένου ανθρώπου, για να καταγραφούν και να διδαχθούν μέσω κειμένων, έπρεπε να περιμένουν το (Νεο)Γραμμικό Σύστημα Επιγραφής και Αναγνώσεως του ανθρώπινου λόγου.

ΓΥΜΝΑΣΜΑΤΑ ΑΝΑΓΝΩΣΕΩΝ 

  Σε κείμενα με άγνωστη την αναφορά, κάθε απόπειρα για ανάγνωση φαίνεται αδιανόητη. Σε ένα μέρος από τα κείμενα, που μας έχουν δώσει οι αρχαίες γραφές, χωρίς την ιδιαίτερη προσπάθεια, αναγνωρίζεται ο οικονομικός - λογιστικός - εμπορικός χαρακτήρας, ενώ, εκεί όπου η εγγράμματη γραφή συμπληρώνει ζωγραφικές παραστάσεις, συνοδεύει μνημεία ή σκεύη, η πολλαπλή ανάγνωση, δοκιμάζει το κοινόν της γλώσσας επιγραφής και, με την σχετική αξιολόγηση, πιστοποιεί το ορθόν των αναγνώσεών μας. Έχουμε μπροστά μας έναν πρότυπο οδηγό υποδειγματικών γραπτών εκφράσεων, για την σύνταξη τρεχουσών, λογιστικών και, οικονομικού ενδιαφέροντος, κανονιστικών πράξεων.

Α. Στοιχεία από αυθεντικά Κείμενα Οικονομικών Διακανονισμών,Βεβαιώσεων, Αναφορών ή Δημοσιεύσεων κλπ.
Με την δική τους, την φωνητική ορθογραφία, θα δώσουμε, ως άσκηση, την ανάγνωση στοιχείων από αρχαία κείμενα. (π.χ. έΛειΜα αντί έΛΛειΜΜα, ΛήΜα αντί ΛήΜΜα, ΣΣηΜία [ζ], ΜέΣΣυ [θ], ΣΣυΜός [χ]) Τον λόγο έχει, πλέον, η γλώσσα αναφοράς των αρχαίων κειμένων.

και μία προτεινόμενη άσκηση:




με μία προτεινόμενη ανάγνωση:

.

.... Προσεχώς - Συνεχίζεται ... Η εφαρμογή, λόγω αδυναμίας της ιστοσελίδας, θα δοθή σε PDF.

συνεχίζεται CONTINUED
ΠΡΟΣΕΧΩΣ ΘΑ ΣΥΜΠΛΗΡΗΘΕΙ

ΠΗΓΗ: http://bouzanis.blogspot.gr/

 

Το Άγιο όρος διεκδικεί την Αμφίπολη.


Το Άγιο όρος διεκδικεί την Αμφίπολη Με χρυσόβουλο που περιλαμβάνει και το λόφο Καστά.

  Υπό διεκδίκηση από την εκκλησία και συγκεκριμένα από μονή του Αγίου Όρους είναι ο λόφος Καστά, όπου ανακαλύφθηκε ο τάφος της Αμφίπολης. Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας Μακεδονία, ο λόφος είναι τμήμα έκτασης της μονής Παντοκράτορος του Αγίου Όρους και ανήκει στο μετόχι Μαρμαρίου, που ξεκινάει από τον Στρυμωνικό κόλπο και
περιλαμβάνει τους οικισμούς της Αμφίπολης, της Μεσολακκιάς, της Παλαιοκώμης και τις εκτάσεις γύρω από αυτούς. Η συνολική έκταση είναι 25 χιλιάδες στρέμματα. 

 Ως τίτλους ιδιοκτησίας η Μονή προβάλλει βυζαντινό χρυσόβουλο του Μανουήλ Β΄ του Παλαιολόγου με τους εκπροσώπους της να δηλώνουν ότι δεν πρόκειται να διεκδικήσουν κατοικημένες περιοχές. Ο λόφος Καστά είναι πάντως ανάμεσα στις περιοχές που διεκδικεί το Μοναστήρι.

  "Το ζήτημα είναι να εφαρμοστεί ο νόμος και να επιλυθεί. Δηλαδή, εφόσον οι απαλλοτριώσεις δεν συντελέστηκαν, καθώς δεν δόθηκαν αποζημιώσεις για τα μετόχια, είτε να δοθούν τώρα είτε να ανακληθούν οι απαλλοτριώσεις"λένε μοναχοί του Αγίου Όρους στην εφημερίδα Μακεδονία. 

 Πηγή: www.lifo.gr

Η Σφίγγα στα Βιγκλάφια Λακωνίας… και η Αρχαία Πυραμίδα…


Λαξευμένη προϊστορική κεφαλή σφίγγας σε βράχο κοντά σε θεμέλια αρχαίας πυραμίδας στα Βιγκλάφια Λακωνίας.
 (ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΝΙΚΟΣ ΜΠΑΚΗΣ) 
 
Η πυραμίδα των Βιγκλαφίων
   Σε πολλούς είναι γνωστό ότι η περιοχή μας έχει ένα πλούσιο ιστορικό παρελθόν. Πολλοί γνωρίζουμε για την Λακωνική Τρίπολη, Σίδη _ Ήτις – Αφροδισιάς, που ήλθε ο απόγονος του Ηρακλή Βοίας να συνενώσει στην καινούργια πόλη »Βοιές».
Επίσης πολλοί γνωρίζουμε για την βυθισμένη προϊστορική πολιτεία στο «Παυλοπέτρι«, την επονομαζόμενη και Λακωνική Ατλαντίδα. 

Λίγοι όμως γνώριζαν για την λεγόμενη πυραμίδα των Βιγκλαφίων.
 Μία υπόθεση που ακούστηκε περισσότερο τον τελευταίο καιρό, εξαιτίας της επικείμενης εγκατάστασης της ηλεκτροπαραγωγικής
μονάδας στην περιοχή.
Ας επιχειρήσουμε όμως να δούμε το θέμα, με όσες πληροφορίες διαθέτουμε. 

Όταν ο Παυσανίας επισκέφθηκε την περιοχή της Ελαφονήσου, μάλλον πεζός αφού η Ελαφόνησος χωρίστηκε κατά μία εκδοχή από τη στεριά στο μεγάλο σεισμό του 375 μ.χ, κατά άλλη εκδοχή περιγράφοντας από πλοίο που παρέπλεε τις ακτές, περιγράφει στις περιηγήσεις του ότι στην περιοχή είδε ναό της Αθηνάς που λέγεται ότι τον είχε χτίσει ο Αγαμέμνονας, καθώς και τον τάφο του Κινάδου που ήταν πλοίαρχος του Μενελάου.
 
Από τις περιηγήσεις του Παυσανία γνωρίζουμε ότι τις πυραμιδοειδείς αυτές κατασκευές τις θεωρούσε ως πολυάνδρια (ομαδικούς τάφους).
  
 Το θέμα των πυραμιδοειδών αυτών κατασκευών στον ελλαδικό χώρο, δεν έχει πλήρως φωτιστεί καθώς άλλοι τα θεωρούν ταφικά μνημεία όπως ο Παυσανίας, άλλοι τα θεωρούν λατρευτικούς χώρους, άλλοι οχυρωματικά έργα, και άλλοι ότι μπορούσαν να έχουν περισσότερες της μίας από τις παραπάνω ιδιότητες.
 
Μετά την αναφορά αυτή του Παυσανία, για περισσότερα από 1600 χρόνια το θέμα το σκεπάζει η λήθη. Ξαναβγαίνει στην επιφάνεια όταν ο αρχαιολόγος Leake ανακοινώνει ότι το 1806 (κατά άλλους το 1831) ανακάλυψε τα ερείπια της πυραμίδας στα Βιγκλάφια, που την ταυτίζει με τον τάφο του Κινάδου που ανέφερε ο Παυσανίας.

Προφανώς η εκτίμηση αυτή είναι εσφαλμένη καθώς μία τέτοια μεγαλοπρεπής κατασκευή δεν θα αναλογούσε σαν ταφικό μνημείο σε έναν πλοίαρχο. 

   Μετά την αναφορά αυτή του Leake περνούν και πάλι 160 περίπου χρόνια όπου την περιοχή επισκέφθηκαν το 1961 οι αρχαιολόγοι Waterhouse και Simpson, οι οποίοι αναφέρθηκαν στην πυραμίδα του Leake, καθώς και σε προϊστορικά ευρήματα, επίσης και σε κεραμική του 4ου π.χ αιώνα που βρήκαν.
 
Ωστόσο εκφράζονται αμφιβολίες αν οι παραπάνω ερευνητές επισκέφθηκαν την πυραμίδα, ή αναφέρονται σε αυτήν βάσει άλλων αναφορών. Αντίθετα το 1975 την επισκέπτεται ο αρχαιολόγος Vischer, ο οποίος και την αναφέρει στο βιβλίο του.
    
Στη διάρκεια των ετών 1982 – 1983 το πανεπιστήμιο Berkeley της Καλιφόρνια, και το πανεπιστήμιο Alberta του Καναδά, στα πλαίσια κοινού ερευνητικού προγράμματος μελετούν επισταμένως τις πυραμίδες της Αργολίδας, και αυτή των Βιγκλαφίων.
Επικεφαλής του προγράμματος είναι ο Αμερικανός καθηγητής W. Pritchett, και η Καναδή Helena Fracchia.
   
 Με αφορμή τις δημοσιεύσεις της Fracchia το 1985, αργότερα θα επισκεφθούν την περιοχή και άλλοι ερευνητές.
Οι αναφορές του Παυσανία αποτελούν την «προϊστορία» της υπόθεσης των πυραμίδων ή ακριβέστερα των πυραμιδοειδών κατασκευών. Η αναφορά σε πυραμίδες στον Ελλαδικό χώρο γίνεται για πρώτη φορά το 1806, έπειτα από τις αναφορές του Leake. 

Ως σημαντικότερα πυραμιδοειδή κτίσματα αναφέρονται:
Η πυραμίδα του Ελληνικού (Άργους)
Η πυραμίδα του Λυγουριού (Επίδαυρος)
Η πυραμίδα της Δαλαμανάρας (Άργους)
Η πυραμίδα της Καμπίας (Νέα Επίδαυρος)
Η πυραμίδα της Σικυώνας (Άργους)
Η κλιμακωτή πυραμίδα του Αμφείου (Θήβας)
Η πυραμίδα των Βιγκλαφίων (Λακωνίας). 

Με αφορμή την προβολή του θέματος, η Ακαδημία Αθηνών προέβη σε χρονολόγηση δύο πυραμίδων με τη χρησιμοποίηση της μεθόδου της θερμοφωταύγειας. 
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μεθόδου η πυραμίδα του Ελληνικού χρονολογήθηκε το 2720 π.χ 
η δε του Λυγουριού το 2100 π.χ .
 
Η πυραμίδα στα Βιγκλάφια είναι μία κατασκευή με διαστάσεις 17,50χ16 μ.
Το οικοδομικό της υλικό έχει λεηλατηθεί και έχει χρησιμοποιηθεί για το χτίσιμο παραπλήσιων μαντριών και αποθηκών, όμως στο μεγαλύτερο του μέρος σχεδόν διασώζεται.

Είναι η μεγαλύτερη κατασκευή σε σχέση με τις υπόλοιπες στην Ελλάδα, με εξαίρεση την πυραμίδα του Αμφείου, αφού οι διαστάσεις της είναι μεγαλύτερες και από την πυραμίδα του Ελληνικού που οι διαστάσεις της είναι 14,70χ8,61μ.
 
Γύρω από τα θεμέλια της κατασκευής υπάρχει βαθιά τάφρος από τις τρεις πλευρές, ενώ δεν έχει από την πλευρά που βρίσκεται προς το γκρεμό. 

Σε κάποιο σημείο της τάφρου υπάρχουν εγκοπές που μαρτυρούν την χρησιμοποίηση μετακινούμενης γέφυρας.
Αυτό δείχνει ένα καθαρά οχυρωματικό χαρακτήρα της κατασκευής, που δεν τον συναντούμε σε άλλες κατασκευές, και συνιστά μία ιδιαιτερότητα.
 
Η κεραμική που έχει αναφερθεί είναι του 4ου – 5ου π.χ αιώνα, αλλά αν λάβουμε υπόψη μας ότι η τάφρος είναι αρκετά μπαζωμένη, δεν αποκλείεται σε βαθύτερα στρώματα να υπάρχει και προγενέστερων εποχών.
 
Από τη νότια πλευρά του γκρεμού έχουν αποκολληθεί μεγάλοι βράχοι, γεγονός που δεν αποκλείει το ενδεχόμενο η πυραμίδα να προστατευόταν με τάφρο και από την νότια πλευρά.
 
Η εκσκαφή της τάφρου μαρτυρεί τον οχυρωματικό χαρακτήρα του έργου, παράλληλα όμως αποτελεί και λατομείο από το οποίο έχουν λατομηθεί οι μεγάλοι ορθογώνιοι και τετράγωνοι ογκόλιθοι της λιθοδομής. 

Είναι βέβαιο ότι οι υποθέσεις αυτές δεν έχουν πλήρως διερευνηθεί, και συστηματικές έρευνες θα απέδιδαν ενδεχομένως περισσότερα αποτελέσματα.

apocalypsejohn.com

ΤΑ ΚΑΡΝΕΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΔΑΝΙΑΣ 

Η ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΥΟ ΕΝΤΟΙΧΙΣΜΕΝΕΣ ΣΤΗΛΕΣ ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΙ ΕΛΕΝΗΣ ΣΤΟΥΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΣ ΤΗΣ ΑΝΩ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ

Του Γιάννη Λύρα

Η Επιγραφή στις 2 στήλες που είναι εντοιχισμένες στον ιερό ναό του αγίου Κωνσταντίνου, στους Κωνσταντίνους, περιέχει 27 παραγράφους - άρθρα που στο καθένα δίνονται οι εντολές και οι υπηρεσίες σε κάθε αρμόδιο για τα καθηκοντά του, στη διάρκεια των τελετών, που διαρκούσαν 9 ημέρες, δηλαδή μαθαίνουμε τις λεπτομέρειες της τέλεσης των μυστηρίων
1. ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Ο Γραμματεύς των Συνέδρων κατά τη διάρκεια των θυσιών θα ορκίσει όσους διορίστηκαν Ιερείς, εκτός αν κάποιος είναι άρρωστος, ενώ θα καίγονται ταυτόχρονα στους βωμούς οι προσφορές και θα γίνονται σπονδές αίματος και οίνου, με τον ακόλουθο τρόπο, τον όρκο τον υπογεγραμμένο:
« Ορκίζομαι στους θεούς, στο όνομα των οποίων τα μυστήρια εκτελούνται , ότι θα επιμεληθώ, όπως η τελετή γίνει θεοπρεπώς, ότι θα εμποδίσω κάθε άλλον να ασεβήσει προς την τελετή , θα ορκίσω δε και τα Ιερείας και τον Ιερέα του Απόλλωνα σύμφωνα με το Διάγραμμα, τηρών τον όρκον μου , είθε να έχω όσα αρμόζουν στους ευσεβείς , διαφορετικά αν είμαι επίορκος, ας έχω
τα ενάντια».Αν κάποιος δεν θέλει να ορκιστεί, να τιμωρηθεί με πρόστιμο 1000 δραχμών και να οριστεί δια κλήρου άλλος αντί τούτου.
Τις ιερές γυναίκες να ορκίζουν οι ιερείς άνδρες στο ιερό του Καρνείου την προηγούμενην των μυστηρίων κατά τον ίδιο όρκο με την προσθήκη, ότι δικαίως και οσίως συμβιούν με το συζυγό τους. Αν κάποια δε θέλει να ορκιστεί οι ιεροί να της επιβάλλουν πρόστιμο χιλίων δραχμών και να μην της επιτρέπουν να συμμετέχει στην τελετή των θυσιών, ούτε να συμμετέχει στα μυστήρια, ενώ αυτές που έχουν ορκιστεί θα εκτελούν τα έργα τους. Αυτοί που συμπληρώνουν το 55ον έτος της ηλικίας τους Ιερείς και Ιέρειαι, επαναλαμβάνουν τον όρκο κατά τον 11ον μήνα ,προ των μυστηρίων (Ιούλιος ή Αύγουστος).

2. ΠΕΡΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΣ
Πρόκειται για τα βιβλία, στα οποία είχον αναγραφεί τα όνόματα των Ιερέων, οι οποίοι γίνονταν κληρονομικά. Ηδη μετά την επανίδρυση της πολιτείας των Μεσσηνίων ο Ιεροφάντης Μνασίστρατος έχει παραδώσει τα βιβλία αυτά με τη θήκη τους στους ιερείς και αυτοί διατάσσονται να τα παραδώσουν στους διορισμένους τώρα Ιερείς, ίνα τα εξαφανίσουν , διότι από τώρα οι ιερείς δεν θα γίνονται κληρονομικά, αλλά διορίζονται από τους Αρχόντες, καθώς και όλα όσα τυχόν θα παρασκευαστούν, για χάρη των μυστηρίων.
3.ΠΕΡΙ ΣΤΕΦΑΝΩΝ
Σαν στόλισμα στο κεφάλι οι μεν Ιερείς και Ιέρειες θα φέρουν λευκόν πίλον (κάλλυμα) στη διάρκεια των τελετών , οι δε πρωτομύσται στλεγγίδα, (κάλλυμα που θα μοιάζει με στέμμα, δηλαδή επίχρυσο δέρμα). Στην προσήκουσα δε στιγμή όλοι θα φορέσουν στεφάνια από δάφνη (ειδικά δε κατά την πορεία) ή πομπή και θα αφήσουν κάτω τη στλεγγίδα.
4.ΠΕΡΙ ΕΙΜΑΤΙΣΜΟΥ
Οι τελούντες τα μυστήρια θα είναι ξυπόλητοι με απλό λευκό ιματισμό φτηνό και χωρίς χρώματα, οι δε γυναίκες χωρίς διαφανή φορέματα και τα σειρήτια του ενδύματος δεν θα είναι πλατύτερα από μισό δάχτυλο και όσες δεν έχουν υπηρεσία στην τελετή θα φορούν λινό χιτώνα και φόρεμα που η αξία δεν θα είναι μεγαλύτερη των 20 δραχμών , οι δε δούλες την ίδια ενδυμασία, όχι όμως μεγαλύτερης των 50 δραχμών και οι παίδες εσωτερικό μακρύ φόρεμα ή συνδόνι και ιμάτιο που η αξία δεν θα είναι μεγαλύτερη της μιας μνας. Οι δε ιερές όσες μεν είναι παντρεμένες μακρύ εσωτερικό φόρεμα (καλάσηριν) ή εσωτερικό χιτώνα χωρίς χρωματιστές γιρλάντες και φόρεμα όχι ακριβότερο από 2 μνάς, οι δε ανύπαντρες κροσσωτό φόρεμα ή άλλο φόρεμα όχι ακριβότερο από 100 δραχμές.
5.ΟΡΚΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΝΟΜΟΥ
Οι ιεροί όταν και οι ίδιοι συμφωνήσουν με όρκο, ας ορκιστούν και για την τήρηση του νόμου που αφορά τις γυναίκες, πάνω στα ίδια ιερά για τον γυναικονόμο, στον ίδιο όρκο, για να έχει τη φροντίδα και για τα ρούχα του ιματισμού, και για όλα τα άλλα που έχουν έχουν διαταχθεί από μένα στο διάγραμμα.
6. ΣΤΗΝ ΠΟΜΠΗ
Κατά την πομπή η ενδυμασία θα είναι ίδια για όλους. Οι μεν γυναίκες θα φορούν μεσοφόρι και φόρεμα μάλλινο με σειρήτια όχι πλατύτερα από μισό δάχτυλο, οι δε κοπέλλες μακρύ εσωτερικό φόρεμα που να μην είναι διαφανές . Απαγορεύεται όμως σε αυτές να έχουν χρυσά κοσμήματα και να έχουν στο πρόσωπο ψυμίθιο (βαφή στα χείλια), ούτε πούδρα και φτιασίδια, ούτε κορδέλα στα μαλλιά, ούτε να είναι γυρισμένα προς τα πάνω,και τα μαλλιά πρέπει να έχουν πλεγμένα κατά τον συνήθη απλό τρόπο, ούτε παπούτσια εκτός αν είναι φτιαγμένα από τσόχα ή από δέρμα θυσιασθέντος ζώου. Όσες δε έχουν υπηρεσία στις τελετές να φορούν τα ρούχα που έχουν καθορίσει οι ιεροί. Αν δε κάποια έχει διαφορετικά ρούχα απ’ αυτά που έχουν καθοριστεί, ή κάτι άλλο απ’ όσα απαγορεύονται να μην το επιτρέψει ο γυναικονόμος και να έχει το δικαίωμα να τα αφαιρέσει με τη βία και να τα κατασχέσει υπέρ των θεών. Αι Ιέρειαι όμως επιτρέπεται να χρησιμοποιούν για την πορεία της πομπής δίφρον με προσκέφαλον Προβλέπονται ποιναί για κάθε παράβαση.Οι Ιερείς ματά τον όρκο τους ορκίζουν και ειδικά ό Αξιωματικός ο καλούμενος Γυναικονόμος, ο οποίος θα επιβλέπει υπεύθυνα την τήρηση των διατασσομμένων ως προς τις γυναίκες και Ιέρειες.
7.ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΟΜΠΗΣ
Η Πομπή είναι η παρέλαση κατά τάξη των επισήμων ορίζεται δε ότι το προβάδισμα θα το έχει ο Ιεροφάντης Μνασίστρατος έπειτα ακολουθεί ο ιερέας των θεών, για χάρη των οποίων γίνονται τα μυστήρια μαζί με την ιέρεια, θα ακολουθεί έπειτα ο αγωνοθέτης, οι ιεροθύτες, οι αυλητές. Μετά από αυτούς ακολουθούν οι ιερές παρθένες, με τη σειρά που έχει καθοριστεί με κλήρωση, οδηγώντας τα άρματα, πάνω στα οποία έχει τοποθετηθεί η κιβωτός, που περιέχει τα ιερά μυστικά. Κατόπιν ακολουθεί η (Θυναρμόστρια) , η προϊστάμενη του ιερού δείπνου της θεάς Δήμητρας και οι υποθοιναρμόστριες που ανέλαβαν υπηρεσία, έπειτα η ιέρεια του ναού της Δήμητρας που βρίσκεται στον ιππόδρομο και η ιέρεια του ναού της Αιγίλης. Έπειτα οι ιερές γυναίκες μία-μία όπως καθορίστηκε η σειρά τους με κλήρωση και έπειτα οι ιεροί άνδρες με σειρά που θα καθορίσουν οι Δέκα. Να οδηγούνται στην πομπή τα ζώα που θα θυσιαστούν, στη Δήμητρα ετοιμόγεννη γουρούνα, στον Ερμή κριάρι, στους Μεγάλους Θεούς μικρή γουρνοπούλα, στον Κάρνειο Απόλλωνα κάπρο και στην Αγνή (Περσεφόνη) πρόβατο.
8.ΠΕΡΙ ΣΚΗΝΩΝ
Οι Ιερείς καθορίζουν τη θέση των σκηνών των οποίων δεν δικαιούνται οι ιδιώτες.
Στις σκηνές απαγορεύονται οι κλίνες και κάθε άλλη πολυτέλεια, να μην είναι μεγαλύτερη από 30 τετραγωνικά πόδια, να μην περιβάλλεται από μικρά ή μεγάλα παραπετάσματα και αξλιας όχι μεγαλύτερης των 300 δραχμώνκαι να μην μπει κανείς αμύητος στον τόπο που θα περιχαράξουν. Να τοποθετήσουν δοχεία με καθαρτήριο νερό (άγιασμα).Να αναγράψουν σε ποιες περιπτώσεις επιβάλλεται ο καθαρισμός και τι δεν πρέπει να έχει μαζί του αυτός που θα μπεί στον περιφραγμένο χώρο.
9.ΠΕΡΙ ΑΚΟΣΜΟΥΝΤΩΝ
Όταν τελούνται οι θυσίες και τα μυστήρια όλοι οφείλουν να ευφημούν και να ακούνε με ευλαβεια, τα παραγγελόμενα. Οι παραβάτες ή οι απρεπείς προς το Θείο να μαστιγώνονται και να τους απαγορεύουν τη συμμετοχή τους στα μυστήρια.
10.ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΡΑΒΔΟΦΟΡΩΝ
Οι ραβδοφόροι είναι 20 και τιμωρούν τους παραβάτες.
Να διαλεχτούν από τους ιερούς 20 άνδρες ως ραβδοφόροι και να εκτελούν τις διαταγές αυτών που εποπτεύουν, στις τελετές των μυστηρίων (των 10) και να φροντίζουν να γίνονται όλα όσα πρέπει απ’ αυτούς που προέρχονται, με καλούς τρόπους και με τάξη, σύμφωνα με τις εντολές των αρχόντων που έχουν οριστεί για τις τελετές. Όσοι δεν πειθαρχούν ή συμπεριφέρονται απρεπώς να τους τιμωρούν με μαστίγωμα. Αν κάποιος από τους ραβδοφόρους δεν εκτελεί σωστά τα καθηκοντά του ,σύμφωνα με τις διαταγές, ή συμπεριφέρεται άδικα ή κάνει κάτι σε βάρος των μυστηρίων, να καλείται σε απολογία από τους ιερούς και αν κατηγορηθεί να στερείται της συμμετοχής του στα μυστήρια.
11. ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ( ΕΙΣΠΡΑΞΕΩΝ ΚΑΙ ΔΑΠΑΝΩΝ)
Τις εισπράξεις που ανήκουν στα μυστήρια να τις εισπράττουν οι 5 που θα διοριστούν από το δήμο. Αυτούς τους 5 θα τους προτείνουν όλοι υποχρεωτικά οι άρχοντες, αλλά όχι τους ίδιους δυο φορές τον ίδιο χρόνο, από εκείνους που έχουν φορολογήσιμη περιουσία όχι λιγότερη από ένα τάλαντο. Οι 5 που θα διοριστούν θα προσημειώνει η γερουσία την περιουσία τους καθώς και την περιουσία εκείνων που τους πρότειναν. Αυτοί που θα κάνουν τις εισπράξεις θα τους βοηθάει υποχρεωτικά ο αργυροσκόπος. Όταν τελειώσει η τέλεση των μυστηρίων, θα γίνει, από αυτούς που έκαναν τις εισπράξεις απολογισμός σε δημόσια συνεδρίαση την πρώτη κατά τον νόμο συνέλευση των συνέδρων και θα παραδώσουν αμέσως στον επιμελητή κατάλογο στον οποίο θα αναγράφονται ονομαστικά όσοι κατεβάλανε τα διάφορα ποσά για τον καθαρμό και για την μύηση αυτοί που για πρώτη φορά μυήθηκαν ή από ότι άλλο τυχόν εισπράχτηκε κάτι, καθώς και τα έξοδα που πραγματοποιήθηκαν, και αν υπάρχει κάποιο υπόλοιπο, να το καταθέσουν σε μετρητά στον Ταμία που θα είναι υπόλογος αν υπάρχει κάποια αδικαιολόγητη δαπάνη, να καταβάλλουν τα διπλάσια και επί πλέον πρόστιμο χίλιες δραχμές και οι δικαστές να μην κάνουν καμιά ελάττωση. Αυτοί δε που θα διοριστούν για το προσεχές έτος να προβούν σε εξόφληση και του ποσού που δίνεται στο Μνασίστρατο για το στεφάνι που προσφέρεται από την πόλη και που είναι 6 χιλιάδες δραχμές. Να δώσουν δε και στον Ταμία όσα αυτός έχει ξοδέψει προηγουμένως για τα κατασκευαζόμενα στο Καρνάσιο έργα, ή όσα ξοδεύτηκαν απ’ αυτόν για την ετοιμασία των μυστηρίων. Τα υπόλοιπα από τις εισπράξεις αυτού του έτους να τα διαθέσουν οι 5 για τα επισκευαζόμενα στο Καρνάσιο οικοδομήματα και αν υπάρχει επί πλέον ανάγκη πέρα από αυτά τα έσοδα να την αναφέρουν γράφοντας κατηγορηματικά ποιες ανάγκες υπάρχουν, για να εκδώσουν οι άρχοντες και οι σύνεδροι απόφαση, ότι ο ταμίας πρέπει να πληρώσει τις δαπάνες. Τα χρήματα που θα πληρώσει ο ταμίας να αποδοθούν σε αυτόν από τις εισπράξεις των μυστηρίων και να αποδώσουν λογαριασμό στον Επιμελητή της διαχειρισής τους και να είναι υπόλογοι αν έχουν κάνει καμιά παράβαση, όπως καθορίζεται παραπάνω. Ο ταμίας όποιο χρηματικό υπόλοιπο παραλάβει να το διαθέσει σύμφωνα με σχετική έκθεση, για την επισκευή των έργων του Καρνασίου και να μην το χρησιμοποιήσει για καμιά άλλη δαπάνη, μέχρι να κατασκευαστούν όλα τα έργα που χρειάζονται, για την τέλεση των μυστηρίων και κανείς να μην κάνει πρόταση ότι αυτές οι εισπράξεις πρέπει να χρησιμοποιηθούν για κάτι άλλο. Σε αντίθετη περίπτωση η πρόταση πρέπει να θεωρηθεί άκυρη και εκείνος που την έκανε να καταβάλλει πρόστιμο 2000 δραχμών, το ίδιο και ο ταμίας για ότι έχει τυχόν ξοδέψει σε άλλη εργασία , να το καταβάλλει στο διπλάσιο και επί πλέον πρόστιμο 2000 δραχμές .Οι δικαστές να μην κάνουν καμιά ελάττωση, οι δε εισπράξεις που θα προέρχονται από τις παραπάνω καταδίκες, να διατίθενται για την επισκευή των έργων του Καρνασίου. Όταν δε γίνουν όλα τα έργα που χρειάζονται για να τελούνται τα μυστήρια, τότε όσα έσοδα θα γίνονται από την τέλεση των μυστηρίων να διατίθενται σαν έσοδα της πόλης.
Οι μύστες όταν γίνεται ο καθαρμός τους απορρίπτουν τα πράγματα που φέρουν μαζί τους και οι 5 αρμόδιοι διατάσσονται να τα περισυλλέγουν και ότι άλλο αδέσποτο και να το παραδίνουν στον Ταμία. Από την πώληση αυτών τα προκύπτοντα χρήματα να διατίθενται για τις επισκευές των εν γένει πραγμάτων στο Καρνάσειο.

12.ΠΕΡΙ ΠΑΡΟΧΗΣ ΘΥΜΑΤΩΝ
Οι Ιερείς να ετοιμάζουν τα θύματα κατά τις θυσίες και τον καθαρμό. Να έχουν έτοιμα και όλα τα είδη των ζώων , τα οποία προ της έναρξης των μυστηρίων θα θυσιάζονται σε κάθε θεότητα.Οι ιεροί μετά το διορισμό τους να αναθέσουν ύστερα από μειοδοτικό διαγωνισμό, την προμήθεια των ζώων αυτών που πρέπει να θυσιαστούν ή να οδηγηθούν ζωντανά στα μυστήρια καθώς και όσα προορίζονται για τους καθαρμούς αναθέτοντας αν το κρίνουν συμφέρον, στον ίδιο μειοδότη την προμήθεια όλων των ζώων, είτε χωριστά σε εκείνον που θα δεχτεί να πάρει λιγότερο κέρδος. Πρέπει μερικά από τα θύματα να τα παραδώσει πριν αρχίσουν τα μυστήρια. 2 άσπρα πρόβατα για την τέλεση του καθαρμού και 1 κριάρι με ωραίο χρώμα. Όταν γίνεται ο καθαρμός στο θέατρο 3 χοιρίδια, στην τελετή των πρωτομυστών 100 πρόβατα, για την πομπή της Δήμητρας ετοιμόγεννη γουρούνα, για τους μεγάλους θεούς μια γουρούνα 2 ετών, για τον Ερμή κριάρι, για τον Κάρνειο Απόλλωνα κάπρο (αρσενικό γουρούνι) και για την Αγνή (Περσεφόνη) πρόβατο. Ο ανάδοχος της προμήθειας αφού εγγυηθεί στους ιερούς να πάρει το αντίτιμο και να παραδώσει τα κατάλληλα ζώα καθαρά, για θυσία, χωρίς σωματικά ελαττώματα να τα επιδείξει 10 ημέρες πριν τη τέλεση των μυστηρίων. Όσα από τα ζώα εγκριθούν να τα σημαδεύουν οι ιεροί και ο ανάδοχος να παραδώσει όσα σημαδεύτηκαν . Αν όμως δεν τα φέρει για τον έλεγχο να εισπράττουν οι ιεροί από τους εγγυητές το ποσό της αξίας και μισό ακόμη, τα δε ζώα να τα προσκομίσουν αυτοί και να κρατήσουν τη δαπάνη της αγοράς των θυμάτων απ’ όσα εισπραχθούν.
13. ΠΕΡΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ ΜΟΥΣΙΚΩΝ
Οι Ιερείς να καθορίζουν κάθε χρόνο τους Αυλητές και Κιθαριστές , για την τέλεση των Θυσιών και Μυστηρίων, που θα κρίνουν κατάλληλους , για να υπηρετήσουν τιμητικά στη διάρκεια των θυσιών και μυστηρίων. Όσοι δε διαλεχτούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους , στους θεούς.
14. ΠΕΡΙ ΑΔΙΚΗΜΑΤΩΝ
Αν συλληφθεί κάποιος τις ημέρες που γίνονται τα μυστήρια και οι θυσίες, είτε γιατί έκλεψε, είτε γιατί έκανε κάποιο άλλο αδίκημα, να οδηγείται στους ιερούς. Ο μεν ελεύθερος αν κριθεί ένοχος να πληρώνει το διπλάσιο ο δε δούλος να μαστιγώνεται και να πληρώνει στο διπλάσιο την αξία του πράγματος που έκλεψε, για δε τα άλλα αδικήματα να καταβάλλεται πρόστιμο 20 δραχμών. Αν δεν καταβάλλει την αξία , αμέσως να παραδίνεται ο δούλος στον αδικηθέντα, για να πληρώσει το χρέος με εργασία αλλιώς δικάζεται στο διπλάσιο.
15. ΠΕΡΙ ΑΥΤΩΝ ΠΟΥ ΚΟΒΟΥΝ ΔΕΝΤΡΑ ΣΤΟ ΙΕΡΟ ΑΛΣΟΣ
Και οι κόπτοντες δένδρα και θάμνους στον Ιερό Χώρο υπάγονται στην κατηγορία των αδικούντων ως ανωτέρω.
Κανείς να μην κόβει ξύλα από τον ιερό τόπο. Αν πιαστεί κάποιος να κόβει ξύλα αν είναι δούλος να μαστιγώνεται από τους ιερούς, αν είναι ελεύθερος να πληρώνει όσα τον καταδικάσουν οι ιεροί. Αυτός δε που θα τους ανακαλύψει να τους οδηγήσει στους ιερούς και να παίρνει τα μισά.
Οι Κλέφτες και οι Αδικούντες θα τιμωρούνται με χρηματικές ποινές , οι δε δούλοι θα μαστιγώνονται.
16. ΑΣΥΛΟ ΓΙΑ ΔΟΥΛΟΥΣ
Μόνο οι Ιερείς δικαιούνται κατά την κρίση τους να παρέχουν άσυλο ,στους ζητούντας δούλους. Το ιερό τέμενος να είναι άσυλο για τους δούλους μόνο στο χώρο της περιοχής που θα καθορίσουν οι ιεροί και κανείς να μην υποθάλπει τους δραπέτες, ούτε να τους τροφοδοτεί , ούτε να τους δίνει εργασία. Όποιος ενεργεί αντίθετα από αυτή τη διάταξη, γίνεται υπόχρεος απέναντι στον κύριο του δραπέτη δούλου και είναι υποχρεωμένος να καταβάλλει στον κύριο του δούλο τη διπλάσια αξία του δούλου και επί πλέον 500 δραχμές πρόστιμο, ο δε ιερέας βγάζει δική του απόφαση για τους δραπέτες που θα ζητήσουν άσυλο, από τη δική του πόλη και όσοι καταδικαστούν να παραδοθούν στους κυρίους τους. Αν δεν τους παραδώσει ο ίδιος μπορεί ο κύριος να παραλάβει το δούλο από το σπίτι του.
17. ΠΕΡΙ ΚΡΗΝΗΣ
Η Κρήνη ανατίθεται στον Ιεροφάντη Μνασίστρατο και η προστασία της που βρίσκεται στο άγαλμα της Αγνής (Περσεφόνης). Αυτός θα παίρνει σαν αμοιβή το 1\3 των δερμάτων που είναι αφιερωμένα δώρα στου θεούς , ο μεν ένας στο ναό των Μεγάλων Θεών , ο δε άλλος παρά την Kρήνη.
Για την κρήνη που από τους αρχαίους καλείται κρήνη της Αγνής και για το τοποθετημένο άγαλμα κοντά στην κρήνη τη φροντίδα να έχει ο Μνασίστρατος όσο καιρό ζει και να μετέχει μαζί με τους ιερούς στις θυσίες και στα μυστήρια. και από όσα δώρα καταθέσουν αυτοί που θυσιάζουν κοντά στην πηγή στον ανοιχτό δίσκο ή μέσα στον κλειστό θησαυρό, όταν αυτός κατασκευαστεί ο Μνασίστρατος να παίρνει το ένα τρίτο. Τα 2\3 να προσφέρονται υπέρ των θεών από αυτούς που προσφέρουν αφιερώματα και θυσιάζουν. Ο ιερέας και οι ιεροί να έχουν την φροντίδα να κατασκευάζονται από τις εισπράξεις αφιερώματα για τους θεούς, σύμφωνα με τη γνώμη των συνέδρων.
18. ΠΕΡΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΘΗΣΑΥΡΩΝ
Οι συμπληρώσαντες το 55ο έτος της ηλικίας τους Ιερείς αναλαμβάνουν με τον Αρχιτέκτονα την επιμέλειαν όπως κατασκευαστούν δύο θησαυροί (οικήματα προς εναποθήκευση των δώρων προς τους θεούς) , που να κλειδώνουν ο μεν ένας πλησίον του ναού των Μεγάλων Θεών, ο δε άλλος πλησίον της Kρήνης, σε τοποθεσία που θα κρίνουν ότι είναι ασφαλής. Να βάλουν κλειδιά του μεν κιβωτίου της κρήνης όπου το ένα θα κρατεί ο Μνασίστρατος και το άλλο οι ιεροί του δε κιβωτίου που βρίσκεται στο ναό να έχουν το κλειδί οι ιερείς και να το ανοίγουν κάθε χρόνο στην τελετή των μυστηρίων και το ποσό που θα καταμετρηθεί στο κάθε κιβώτιο να το καταγράφουν χωριστά και να το ασφαλίσουν. Να αποδώσουν δε στον Μνασίστρατο το ποσό που καθορίστηκε από το διάταγμα.
19. ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΔΕΙΠΝΟΥ
Οι Ιερείς από τα φερόμενα στη πομπή θύματα (ζώα) κρατούν τα νόμιμα , και δι’ αυτών παρασκευάζουν τον Ιερό Δείπνο μαζί με τις ιερές και τις παρθένες. Σε αυτό παρακάθηνται αι Ιέρειαι και αι Παρθέναι ο Ιερεύς και η Ιέρεια του Καρνείου Απόλλωνα ο Ιεροφάντης Μνασίστρατος, η γυναίκα του , τα παιδιά του και τα παιδιά των παιδιών του και από τους καλλιτέχνες όσους πήραν μέρος στους ομίλους του χορού και από το υπηρετικό προσωπικό, όσους τους βοήθησαν, και όλοι οι κατώτεροι λειτουργοί των μυστηρίων.Και για τα υπόλοιπα που θα χρειαστούν στο δείπνο να μην ξοδευτούν περισσότερα από… δραχμές.
20. ΠΕΡΙ ΑΓΟΡΑΣ
Οι ιερείς να διαλέξουν μια τοποθεσία που θα γίνονται οι αγοροπωλησίες και ο Αγρονόμος της πόλης να έχει τη φροντίδα αυτοί που πουλάνε να πουλάνε αγνά και καθαρά πράγματα να ελέγχει τα σταθμά και τα μέτρα των πωλητών καθώς και τις τιμές των εμπορευμάτων. Όσοι δεν πουλάνε σύμφωνα με αυτά που καθορίστηκαν τους μεν δούλους να μαστιγώνει τους δε ελεύθερους να τιμωρεί με πρόστιμο 20 δραχμών και την απόφαση της ποινής να την βγάζουν οι ιεροί.
21. ΠΕΡΙ ΥΔΑΤΟΣ
Ο Αγρονόμος αναλαμβάνει επίσης την ευθύνη , όπως να μην βλάπτει κανείς το σύστημα της υδρευσης, στη διάρκεια του πανηγυριού, να μην κακοποιεί κανείς τη δεξαμενή της πηγής, ούτε τα αυλάκια που τρέχει το νερό, ούτε οτιδήποτε έχει φτιαχτεί μέσα στο ιερό τέμενος, για το νερό. Το νερό να τρέχει στις διευθύνσεις που έχουν οριστεί και κανείς να μην εμποδίζει την ελεύθερη χρησιμοποιησή του από όλους.. Αν πιαστεί κάποιος να κάνει κάτι από αυτά που απαγορεύονται ,τον μεν δούλο να μαστιγώνει, τον δε ελεύθερο να τον τιμωρεί με πρόστιμο 20 δραχμών και η καταδίκη να γίνεται από τους ιερούς.
22. ΠΕΡΙ ΑΛΕΙΜΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΛΟΥΤΡΟΥ
Στον Αγρονόμο ανατίθεται και η επιμέλεια της κανονικής λειτουργίας των Βαλανείων. Οι δούλοι θα μεταφέρουν καυσόξυλα για τη θέρμανση του νερού και οι μεν ελεύθεροι μετά το λουτρό τους μπορούν να ζητήσουν από το βαλανέα λάδι προς επάλειψη του σώματος , στους δε δούλους απαγορεύεται η επάλειψη- Ποινές οι συνήθεις, ήτοι χρηματικαί και για τους δούλους μαστιγώσεις.
Ο αγρονόμος να φροντίζει αυτοί που θέλουν να κάνουν χρέη ενοικιαστού του λουτρού στο ιερό, να μην εισπράττουν από τους λουόμενους περισσότερο από 2 χάλκινα νομίσματα (1\3 του οβολού) και να προσφέρουν φωτιά και αίθουσα ζεστή, για όσους αλείφονται μετά το λουτρό και σε όσους λούζονται στη λεκάνη ζεστό νερό και ο εργολάβος της προμήθειας των ξύλων για το αλειπτήριο προμηθεύει σε αυτούς που αλείφονται αρκετά ξερά ξύλα κάθε ημέρα, από της 4ης μέχρι της 7ης ώρας. Κανείς δούλος να μην αλείφεται και οι ιεροί να αναθέτουν σε εργολάβο την προμήθεια των ξύλων. Αν κάποιος από τους εργολάβους ή τους λουτροκόμους δεν εκτελεί τα καθηκοντά του όπως έχουν καθοριστεί, ο αγρονόμος να μαστιγώνει το δούλο και τον ελεύθερο να τιμωρεί για κάθε αδίκημα με 20 δραχμές και η καταδίκη να γίνεται από τους ιερούς.
23. ΣΥΝΕΣΙΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑ (ΥΠΟΒΟΛΗ ΕΚΘΕΣΗΣ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ)
Μετά τη γιορτή οι Ιερείς υποβάλλουν αναφορά στο Πρυτανείο περί των συμβάντων κατά τη γιορτή.
Οι ιερείς για τα έργα της διοικησής τους στη διάρκεια των τελετών ή για τις καταδικαστικές αποφάσεις που εκδώσανε, να υποβάλλουν έκθεση στο Πρυτανείο. Να αναφέρουν εγγράφως στον οίκο που βρίσκεται στον ιερό χώρο αυτούς που έχουν καταδικάσει αναφέροντας και το είδος του αδικήματος
24. ΑΝΤΙΓΡΑΦΟΝ ΕΧΕΙΝ ΤΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Να δοθεί αντίγραφο του κανονισμού σε όσους διοριστούν , για να κάνουν αντίγραφα και αφού ελεγθεί η ακρίβεια της αντιγραφής και επικυρωθεί να δώσουν αντίγραφο στους φύλακες των νόμων. Αυτοί αφού παραλάβουν το αντίγραφο να το δείχνουν σε όσους έχουν ανάγκη να το δούν.
Όλοι οι λειτουργοί των μυστηρίων οφείλουν να έχουν αντίγραφο του παρόντος Διαγράμματος και να το επιδεικνύουν στους Αρχοντες- Πρυτάνεις.Στα μυστήρια να εκτελούν υπηρεσία μαζί με τους ιερούς και ο κήρυκας και ο αυλητής και ο μάντης και ο αρχιτέκτονας.
25. ΠΕΡΙ ΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ 10
Οι προϊστάμενοι του δήμου κατά τη δωδέκατη ήμερα του 6ου μήνα ,πριν γίνει η κλήρωση για τους ιερούς και ιερές, να αναθέσουν στο δήμο με χειροτονία να διορίσει 10 από όλους τους πολίτες που δεν θα είναι κάτω από 40 ετών και ούτε 2 φορές τους ίδιους στον ίδιο χρόνο. Να μετέχουν στην εκλογή και οι άρχοντες και από τους άλλους πολίτες όποιος θέλει, προτείνοντας κατόπιν από εκείνα τα πρόσωπα από τα οποία σύμφωνα με το νόμο γίνεται η κλήρωση. Αυτοί που θα διοριστούν να τους ορκίσει ο γραμματέας των συνέδρων με τον ίδιο όρκο που ορκίζει τους ιερούς. Οι διοριζόμενοι να έχουν σαν καθηκοντά τους τη φροντίδα για όσα πρέπει να γίνονται κατά τη διάρκεια των μυστηρίων και όλα όσα χρειάζονται στην τελεσή τους. Να εκλέγουν για ραβδοφόρους τους καλλίτερους από τους ιερούς καθώς και τους μυσταγωγούς.. Αυτοί που πρέπει να εκτελούν υπηρεσία μαζί με τον Μνασίστρατο να τους εκλέγουν έφ’ όσον υπάρχουν κατάλληλοι και από αυτούς που δεν διορίστηκαν ως ιεροί. Και όσοι εκλέχτηκαν να πειθαρχούν και να εκτελούν οτιδήποτε τους ανατεθεί. Αυτόν που δεν θα συμμορφωθεί να τον καταδικάζουν σε πρόστιμο 20 δραχμών και να τον καταγράφουν στα βιβλία των οργάνων της τάξεως και οι ραβδοφόροι να εκτελούν τις μαστιγώσεις που θα διατάξουν οι 10. Εκλέγονται οι 10 που έχουν συμπληρώσει το 40ο έτος της ηλικίας τους και δεν είχαν εκλεγεί το προηγούμενο έτος.(Αυτοί είχαν την υπερτάτη διεύθυνση της λειτουργίας των τελετών των μυστηρίων, στη διάρκεια τους).
26. ΠΕΡΙ ΔΙΑΒΟΥΛΙΟΝ
Οι διορισθέντες 10 εκδικάζουν όλες τις υποθέσεις. Αν υπάρξει ανάγκη να παρθεί κάποια εξαιρετική απόφαση τότε να συγκροτείται συμβούλιο να συγκαλούν οι 10 όλους τους ιερούς και να γίνεται ότι αποφασίσει η πλειοψηφία. Ναφορούν οι 10 στην τελετή των μυστηρίων κόκκινο περιβραχιόνιο.
27.ΙΣΧΥΟΥΝ ΟΣΑ ΕΙΝΑΙ ΓΡΑΜΜΕΝΑ ΣΤΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
Αν λοιπόν υπάρχουν μερικά άγραφα στο διάγραμμα (για καθένα από τα μυστήρια ή τις θυσίες) ας αποφασίσουν οι σύνεδροι το τέλος τους, χωρίς να αλλάζουν γνώμη καθόλου για την κατάλυση των μυστηρίων σχετικά με το διάγραμμα, διαφορετικά ας είναι αυτό που γράφτηκε ατελές, το δε διάγραμμα ή νόμος ας είναι έγκυρο για πάντα, αιωνίως.

ΣΧΟΛΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΓΡΑΦΗΣ
Από την επιγραφή παίρνουμε πολλά στοιχεία του δημοσίου βίου της εποχής εκείνης. Διαπιστώνεται ότι οι Μεσσήνιοι μετά την απελευθερωσή τους, διατήρησαν το θεσμό της δουλείας αλλά υπήρχαν και για τους δούλους προστατευτικές διατάξεις, Ο δούλος είχε τη δυνατότητα να ζητήσει άσυλο στο ιερό, εάν έκρινε ότι είχε κακή μεταχείριση , ο δε ιερέας δικαιούτο να ζητήσει ανάκριση και να εξετάσει τα παράπονα του δούλου. Εαν πείθοταν ότι δίκαια δραπέτευσε, από τον κυριό του, απαλασσόταν των ποινών της δραπετευσής του. Αντίθετα αν οι δικαιολογίες ήταν ψεύτικες, παραδινόταν πάλι στον κυριό του. Συμμετείχαν στην τελετή των μυστηρίων και οι δούλες να φορούν χιτώνα ή σινδόνι και ιμάτιο, αξίας όχι μεγαλύτερης των 50 δραχμών, ενώ οι γυναίκες και παιδιά των ελευθέρων έφεραν ιματισμό αξίας διπλασίας, των δούλων και τα ρούχα να είναι αδιαφανή. Το ψήφισμα προβλέπει εξ άλλου αυστηρούς κανόνες ευταξίας και προσήλωσης στη διάρκεια τέλεσης των μυστηρίων. Οι δούλοι μετέφεραν ξύλα στο βαλανείο και απαγορευόταν να αλειφθούν με λάδι, Για οποιαδήποτε παράβαση οι δούλοι είχαν σωματική τιμωρία με μαστιγώσεις. Γι αυτό το λόγο ορίζοντο 20 ραβδοφόροι επιμελητές, που έκαμαν χρήση επιμελητών.
Τη διοίκηση της πόλης είχαν οι σύνεδροι με επικεφαλής το γραμματέα των συνέδρων, σημερινό αξίωμα του πρωθυπουργού. Στην τέλεση των μυστηρίων εκλέγονταν οι 10 μεταξύ των σεβαστών πολιτών έχοντας ηλικία πάνω από 40 έτη, τη δωδέκατη ημέρα του έκτου μηνός Φεβρουαρίου και είχαν τη γενική εποπτεία με τη συνεργασία των ιερών ανδρών που εκλέγονταν με κλήρο από τη γραμματεία των συνέδρων και ορκίζονταν τον ενδέκατο μήνα Ιούλιο. Οι ιεροί ήταν εκλεκτοί πολίτες και προέρχονταν από όλες τις φυλές σε ίσο αριθμό από κάθε φυλή, οι οποίοι διεύθυναν την τελετή με επικεφαλείς τους 10.Οι ιερείς όρκιζαν τον ιερέα, τις ιερές γυναίκες που έπρεπε να συμβιώνουν αρμονικά με τους άνδρες τους, και το γυναικονόμο, φυλάνε τα ιερά βιβλία και σκεύη, φροντίζουν για την προμήθεια των ζώων που προορίζονται για θυσίες, την προμήθεια ξύλων για το δημόσιο λουτρό, καθορίζουν την έκταση του ιερού ασύλου, το χώρο των σκηνών και το μεγεθός τους, το χώρο που θα γίνονται οι αγοροπωλησίες, φροντίζουν την κατασκευή θησαυροφυλακίων για τις εισφορές, διαλέγουν τους αυλητές και κιθαριστές, ορίζουν το είδος ενδυμάτων και κοσμημάτων που θα φέρουν οι μετέχοντες στην πομπή, οργανώνουν τον ιερό δείπνο, επιβλέπουν να μην γίνονται παρανομίες, επιβάλλουν ποινές, πρόστιμα ξυλοδαρμούς, τους οποίους εκτελούν οι ραβδοφόροι που εκλέγονται από τους 10, υποβάλλουν στο πρυτανείο έκθεση πεπραγμένων και γράφουν τα ονόματα των τιμωρηθέντων σε μητρώο, που φυλάσσεται στο διοικητήριο μέσα στο ιερό άλσος. Διαπιστώνεται ότι όλη η τέλεση ήταν άψογη, γιατί υπήρχε τάξη και ευπρέπεια με καθορισμένο το χώρο και το σκοπό. Ο οικονομικός απολογισμός γινόταν δημόσια και οι 5 προσημείωναν την περιουσία τους καθώς και αυτοί που τους πρότειναν
Δείγμα ενάρετης διοίκησης ήταν και διαχείριση εσόδων – εξόδων, συμμετείχαν στις εορτές ελεύθεροι και δούλοι και η διοίκηση οργάνωση της πόλης ήταν καθαρά δημοκρατική γιατί η εξουσία προερχόταν από τους πολίτες γιατί ο δήμος εκλέγει τους 5 διαχειριστές της εορτής και ήταν πολίτες με μεγάλη περιουσία. Παρουσιάζεται μια λαμπρή διοικητική,, κοινωνική, και οικονομική οργάνωση, πνεύμα αρμονικής συνύπαρξης και ήρεμης διαβίωσης, της τότε εποχής.
Στη ρωμαϊκή περίοδο ο Ελλαδάρχης εκλεγόταν από τους αντιπροσώπους των ελληνικών πόλεων, που διηύθυνε τους αγώνες που τις εξύψωσε ο αυτοκράτορας Ανδριανός 117-133μ.χ. και ο Τιβέριος Κλαύδιος Κρισπιάνος. Ο Παυσανίας παραβρέθηκε το 160 μ.χ. στις τελετές αποφεύγει όμως να μιλήσει με λεπτομέρειες, γιατί ήταν μυημένος και είχε ορκιστεί να μην δημοσιοποιήσει όσα είδε και άκουσε στη διάρκεια της μύησης.
Ο Ιεροφάντης (ιερό + φανερώνω ) αναλαμβάνει την διάσωση της αλήθειας, με εγγύηση την ίδια τη ζωή του όπως και οι μυημένοι στους οποίους την αποκάλυπτε.
Το πόσο σημαντική ήταν η τήρηση της μυστικότητας των πραγμάτων που αποκαλύπτονταν στους μυημένους φαίνεται από την καταδίκη του Σωκράτη, την αποπομπή του Αριστοτέλη,κλπ.
Η όλη οργάνωση των μυστηρίων αποδεικνύει την επιβίωση των θρησκευτικών παραδόσεων και το σεβασμό των απογόνων στην «παρακαταθήκη» των πατέρων τους, από τα οποία πολλά εφαρμόζουν και σήμερα οι διάφορες θρησκείες του κόσμου, καθώς και η ορθόδοξη θρησκεία. Ο ναός, οι κίονες (ο Δωρικός ρυθμός συμβολίζει την Ισχύ, ο Ιωνικός ρυθμός τη Σοφία και ο Κορινθιακός ρυθμός συμβολίζει το Κάλλος), το λιβάνι, τα μυστήρια της εκκλησίας, ο σταυρός που είναι αρχαιολογικό σύμβολο και συμβολίζει τα 4 στοιχεία νερό – γη – φωτιά – αέρα, τα 4 σημεία του ορίζοντα, η οριζόντια γραμμή του συμβολίζει το δέσιμο και την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, η κάθετος το δέσιμο και την επικοινωνία των ανθρώπων με το θεό, (γι΄αυτό και σταύρωσαν το Χριστό και απόστολο Ανδρέα πάνω στο σταυρό, για να ξεφτιλίσουν αυτό το σύμβολο) οι βαθμοί διακονίας, η καμπάνα, το φως του κεριού, το παγκάρι της εκκλησίας, ο οβολός των πιστών, η ενδυμασία των ιερωμένων, ο αμνός του Πάσχα, η κατήχηση κ.λ.π. είναι αντίστοιχα τα μικρά και μεγάλα μυστήρια, το λυσεργικό οξύ που το έβγαζε ο ιεροφάντης από το σκληρώτιο, για να πάθουν οι μύστες ομαδική έκσταση, το φως, οι σπονδές αίματος και οίνου, η κάθαρση των μυστών, οι 2 θησαυροί, η ενδυμασία του ιεροφάντη καθώς και πολλά άλλα τα εφαρμόζει σήμερα η ορθόδοξη εκκλησία και τα άλλα θρησκευτικά δόγματα
Ο καναδός καθηγητής του πανεπιστήμιου Laval,του Καναδά, Μιζότ Λεοπόλντ εξετάζει συνολικά την οικονομία των αρχαίων πόλεων από την αρχαϊκή περίοδο μέχρι τους πρώιμους αυτοκρατορικούς χρόνους και αναλύει τις οικονομικές δραστηριότητες και συμπεριφορές των αρχαίων Ελλήνων. Εξετάζει και αναλύει την οικονομία, το γεωγραφικό περιβάλλον και την εργασία, το ενδιαφέρον των διανοουμένων για τα οικονομικά προβλήματα, τους ιδιωτικούς, δημόσιους και ιερούς χώρους, τη φορολογία και τις δημόσιες δαπάνες, τα νομίσματα τις αγροτικές εργασίες και τα αγροτικά προϊόντα, τις καλλιέργειες, το Απόσπασμα του κανονισμού των μυστηρίων της Ανδανίας Μεσσήνης 92 π.χ. Ο καθηγητής στο έργο του αυτό θέλησε να δείξει σε λίγες σελίδες με ποιο τρόπο οι αρχαίοι Έλληνες συνέλαβαν και οργάνωσαν τις οικονομικές τους δραστηριότητες στο πλαίσιο των πόλεων ενώ περιγράφει τα χαρίσματά τους ανά τομέα και συγχρόνως προσπάθησε να σκιαγραφήσει στο μέτρο του δυνατού την εξέλιξη της παραγωγής και των συναλλαγών που φαίνεται ότι συνδέθηκε πριν απ’ όλα με τις πολιτικές αλλαγές και αναστατώσεις της περιόδου εκείνης.
Ο κανονισμός των μυστηρίων της Ανδανίας, το 92 π.χ., περιέχει αυστηρές διατάξεις κατά της χλιδής, συγκεκριμένα απαγορεύει τη χρήση ενδυμάτων αξίας ανώτερης απο 200 δραχμές, πράγμα που σημαίνει ότι τα πλούτη δεν ήταν άγνωστα. Οι πέντε ανώτατοι λειτουργοί των μυστηρίων έπρεπε να έχουν εισόδημα ενός τουλάχιστον ταλάντου, άρα τέτοιες περιουσίες δεν ήταν τίποτε το εξαιρετικό
Μια δραχμή=6 οβελοί, μια μνα=100 δραχμές, δίδραχμο ή στατήρας, τετράδραχμο, ένα τάλαντο= 60 μνες= 6000 δραχμές.

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ
Ο Παυσανίας στα Μεσσηνιακά του μας περιγράφει για τα μυστήρια της Ανδανίας.Τα παιδιά του Λέλεγα Μύλης και Πολυκάονας, όταν απέθανε ανέλαβε ο πρώτος την εξουσία στην Λακωνική (Λελεγία) και ο Πολυκάονας παντρεύτηκε τη κόρη του βασιλιά του Αργους ,Τρίοπα. Αφού μάζεψε στρατό από Άργος και Λελεγία κατέλαβαν την περιοχή και την ονόμασαν Μεσσηνία από το όνομα της γυναίκας του. Εδώ έχτισαν την πρωτεύουσα Ανδανία και τα ανακτορά τους. Η περιοχή της Ανδανίας οριοθετείται, από το σιδηροδρομικό σταθμό Δεσύλλα μέχρι το χωριό Καλλιρόη και νοτιοανατολικά στην πεδιάδα, βρίσκεται το Καρνάσιο Άλσος.
Η απόδειξη για την ύπαρξη της Ανδανίας είναι η ενεπίγραφη πλάκα που βρέθηκε το 1858 στη θέση Καμάρες κοντά στο Διβάρι στο χωριό Πολίχνη. Η Ανδανία ήταν πρωτεύουσα της Μεσσηνίας, πατρίδα του Αριστομένη και καταστράφηκε από τους Σπαρτιάτες μετά την κατάληψη της Είρας το 489. π.χ. Πιθανολογείται ότι ξαναχτίστηκε μετά τη μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.χ. όταν ο βασιλιάς Φίλιππος ανακήρυξε ελεύθερες όλες της Μεσσηνιακές πόλεις.
Ο Παυσανίας στα Μεσσηνιακά του μας περιγράφει για το Καρνάσιο Άλσος, τα ερείπια της παλιάς Ανδανίας, τις ιερές τελετές και για την ακριβή θέση της πόλης δεν αναφέρει τίποτε επειδή ήταν μυημένος.
Στο Χρονικό του Μορέως περιγράφεται η καταστροφή όλης της περιοχής ,στη μάχη, στο Μακρυπλάγι.


Η λέξη Καρνάσιο σημαίνει Κάρνος (¨Αρνος), δηλαδή Κριός πανάρχαιος θεότητα ζωόμορφου θεού. Στη Μεσσηνία τα κέντρα λατρείας ήταν η Ιθώμη, το Σαμικό και η Ανδανία. Από τον Ελευσίνιο Καύκωνα μεταφέρθηκαν στην περιοχή τα μυστήρια των Μεγάλων Θεών Δήμητρας και Περσεφόνης, τελειοποιήθηκαν από το Λύκο, το γιο του Πανδίονα που εκδιώχθηκε από την Αττική ,από τον αδελφό του Αιγέα. Πέντε γενιές μετά τον Πολυκάονα οι μεσσήνιοι έκαναν βασιλιά τον Περιήρη, γιο του Αιόλου, από Θεσσαλία, ο οποίος έφερε και το φίλο του Μελανέα, δεινό τοξότη, θεωρούμενος γιος του Απόλλωνα.
Ο Περιήρης παραχώρησε το Καρνάσιο στο Μελανέα και το ονόμασε Οιχαλία από το όνομα της γυναίκας του και εισήγαγε τη λατρεία του Απόλλωνα η οποία ενσωματώθηκε με τις τελετές που γίνονταν για τις μεγάλες θεές. Οι τελετές γίνονταν συνεχώς από την εποχή του Πολυκάονα 3000π.χ. ,μέχρι τη λήξη του πρώτου Μεσσηνιακού πολέμου, το 720.π.χ., γιατί οι σπαρτιάτες απαγόρευσαν την τέλεση των μυστηρίων, στους υπόδουλους πλέον Μεσσήνιους. Με την ελευθέρωση των μεσσηνίων ,από το Θηβαίο Επαμεινώνδα το 370 π.χ. και την προσκλησή του να γυρίσουν στην πατρίδα τους οι εξόριστοι Μεσσήνιοι, γύρισαν και οι απόγονοι του Ιερατικού Γένους. Όταν βρέθηκε η χάλκινη υδρία που είχε ταφεί από τον Αριστομένη που περιείχε το κείμενο τελετής γραμμένο σε κασσίτερο περιτυλιγμένο σε κύλινδρο, τις αντέγραψαν .Αυτά ήταν τα βιβλία που παρέδωσε ο Μνασίστρατος, γιατί το Ιερατικό γένος είχε την ιδιοκτησία και το δικαίωμα της τέλεσης των μυστηρίων. Η στήλη που βρέθηκε, στις 30\7\1904 ,στο Ιερό του Πυθικού Απόλλωνα ,στο Άργος, αναφέρεται στο μαντείο των Δελφών, και με ψήφισμα, έδωσε το δικαίωμα στους μεσσηνίους να τελούν τα μυστήρια. Ο αυτοκράτορας Ιουλιανός, 361-363μ.χ., σαν ζηλωτής και γνώστης της Αρχαίας θρησκείας προσπάθησε να την επαναφέρει, γι’ αυτό και ονομάστηκε «παραβάτης», ενώ το 394 ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος, απαγόρευσε με νόμο την τέλεση αρχαίων θρησκειών, βάζοντας ταφόπλακα και οριστικό τέλος. Όμως στο Βουλκάνο οι 2 κορυφές του Ιθώμη και Εύα αποτελούν συνεχώς θρησκευτικό κέντρο, από το 3000 π.χ. μέχρι και σήμερα, λόγω των μοναστηριών που υπάρχουν, το Πάνω Μοναστήρι ή Καθολικό κτισμένο από υλικά του ναού του Ιθωμάτα Διος και το Κάτω.
Η περιγραφή του Παυσανία, το Χρονικό του Μορέως, , οι εντοιχισμένες πλάκες, το Διβάρι, οι Καμάρες, η επιγραφή στο Πρόπυλο του Γυμνασίου του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Μεσσήνης και το βάθρο της αγίας τράπεζας του ιερού ναού του Αγίου Γεωργίου, στο Στενύκλαρο (Αλειτούργι) που αναφέρουν το όνομα Μνασίστρατος,οι επιγραφές με το όνομα του Ελλαδάρχη Κλαύδιου Κρισπιάνου στον άγιο Αθανάσιο Καλλιρόης και στο κοιμητήριο της Αρχαίας Μεσσήνης, το ιερό της Δήμητρας, Βαλανείο, Ιεροθυσίο, που βρίσκονται στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης, ο Χρησμός στο Ιερό του Πυθικού Απόλλωνα στο Άργος και η επιγραφή στο Μαντείο των Δελφών, αποδεικνύουν το υψηλό επίπεδο της πολιτιστικής – πολιτισμικής κληρονομιάς της περιοχής μας. Μακάρι το τελετουργικό των 27 άρθρων να είχε τη συνέχεια και εφαρμογή μέχρι της ημέρες μας.
Σήμερα όμως οι κυρίαρχοι του κόσμου, η υπερεθνική ελίτ, οι παγκόσμιοι τραπεζίτες ,η άρχουσα τάξη και οι πολυεθνικές με την παγκοσμιοποίηση μας λένε τη μισή αλήθεια, ενώ η άλλη μισή είναι ψεύτικα κατασκευασμένη, για τις ραγδαίες εξελίξεις των τελευταίων χρόνων, στον πλανήτη γη όπως, τη δολοφονία Κένεντυ και Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ, τη διάλυση της Σεβιοτικής Ένωσης και Ανατολικής Γερμανίας, τον πόλεμο στον Κόλπο, στο Ιράκ, στη Σερβία, στο Αφγανιστάν, η πτώση των δίδυμων πύργων την 11η Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη κ.λ.π.. Διαπιστώνεται ότι επιδιώκουν την υποδούλωση των λαών με τη δημιουργία οικονομικών κρίσεων, πολέμων, σπέρνουν το φόβο και πανικό με τα διάφορα παγκόσμια προβλήματα και καταβάλλουν προσπάθεια να έχουν τον έλεγχο και τη συνένωση των τεσσάρων κέντρων της πολιτικής, νομισματικής, διανοητικής και εκκλησιαστικής ισχύος.
Όμως εμείς ας προβληματιστούμε, έχοντας στη σκέψη μας την αειφορία και αειφόρο ανάπτυξη συνδέοντας το παρελθόν, παρόν και μέλλον, της περιοχής μας. 

Πηγή:

Αμύκλαι, ο θρόνος του Απόλλωνος, ένα πανάρχαιο μυστηριακό κέντρο της αρχαίας Σπάρτης



Ένας άγνωστος τόπος στους περισσότερους Έλληνες που απέχει περί τα πέντε χιλιόμετρα απ’ την σημερινή πόλη της Σπάρτης. Και όμως, πολύ πιθανών, ο ιερός χώρος των Αμυκλών να είναι ο πρώτος οργανωμένος μυητικός και λατρευτικός ιερός τόπος στον Ελλαδικό χώρο. Μας είναι άγνωστο πότε κατοικήθηκε, ακόμη και οι αρχαιολόγοι δίδουν μια κατά προσέγγιση χρονολογία, γύρω στο 8000 π.Χ., από τα τελευταία ευρήματα.
Με την πρώτη μυστηριακή λατρεία προς τον θεό Υάκινθο παρουσίασε μια εξαιρετική άνθηση στην εποχή της Μυκηναϊκής περιόδου και που ίσως να έγινε οι αιτία για την εμφάνιση των άλλων μυητικών ιερών κέντρων.
Κατά την προϊστορική αρχαιότητα οι Αμύκλες υπήρξαν σημαντικότατη εστία πολιτισμού και πανάρχαιο θρησκευτικό κέντρο. Λατρευτικός αρχικά ως ο τόπος του θεού Υάκινθου, η λατρεία και τα μυστήρια του οποίου καθιερώθηκαν ιδιαίτερα κατά τη μυκηναϊκή εποχή, οι Αμύκλες έγιναν αργότερα κραταιή έδρα του "νεήλυδος", δηλαδή νιόφερτου στο λατρευτικό εκείνο τόπο Απόλλωνος, του Ολυμπίου Θεού των Δωριέων, που όμως δεν κατόρθωσε να εκτοπίσει εντελώς τις μυητικές τελετές και τη
λατρεία της παλιάς θεότητας.

Όταν εγκαταστάθηκαν οι Δωριείς στη Σπάρτη, (σύμφωνα με την επικρατέστερη αρχαία παράδοση), δυσκολεύτηκαν πολύ να κυριαρχήσουν στις Αμύκλες και αρκετά αργά - στους αρχαϊκούς χρόνους - κατόρθωσαν να τις κυριεύσουν.
Από το όνομα της εορτής είναι φανερό ότι ο Υάκινθος ήταν προ-Μυκηναϊκός ήρωας που δίδαξε τα πρώτα μυστήρια και τον λάτρευαν σαν το θεό της βλαστήσεως μαζί με την αδελφή του Πολύβοια, όπου αργότερα ταυτίστηκαν μαζί τους η Μάνα-Δήμητρα με τη Κόρη-Περσεφόνη.
Κάθε χρόνο, με το τέλος της Άνοιξης κατά τον σπαρτιατικό μήναΦλιάσιο -σελήνη Μαϊου-, ή στα μέσα του καλοκαιριού κατά τον μήνα Υακίνθιο -σελήνη Ιουλίου-, οι Λακεδαιμόνιοι εόρταζαν επί τρείς ημέρες στις Αμύκλες τα λεγόμενα «Υακίνθια» με εναγισμούς[1], μυήσεις και κοινά δείπνα προς τιμήν του πανέμορφου Υακίνθου, του Θνήσκοντος και Ανασταινομένου γονιμικού Θεού, υιού του Αμύκλα, που σκότωσε κατά λάθος ο θαυμαστής του θεός Απόλλων. Την πρώτη ημέρα των «Υακινθίων» προσφέρονταν μελαγχολικά θυσίες στους νεκρούς από αστεφάνωτους (σε ένδειξη πένθους) θρησκευτές και νεκρόδειπνα δίχως ψωμί, πίττες ή άλλα γλυκίσματα, ενώ γίνονταν επίσης και εναγισμοί, μυητικές τελετές προς τιμή του «ωραίου εφήβου» (Υακίνθου). Στις δύο επόμενες ημέρες η ατμόσφαιρα άλλαζε σε εορταστική, οι θρησκευτές στεφανώνονταν με κισσό και οι εορτασμοί έκλειναν με παιάνες, χορούς, πομπή, και, τέλος, με αρτοκλασία, θυσίες και συνεστιάσεις προς τιμή του «Καρνείου» Απόλλωνος στις οποίες καλούνταν να συμμετάσχουν και οι δούλοι και οι ξένοι. «Υακίνθια» εορτάζονταν επίσης και στο Άργος, τον Τάραντα, τη Θήρα, την Ανάφη, την Κυρήνηκαι την Κώ.
Κατά την αχαϊκή εποχή της Ελληνική Μυθολογία ιστορούσαν: ότι ο Υάκινθος ήταν ένας ωραιότατος νέος, υιός του βασιλέως των Αμυκλών, Αμύκλα, τον οποίον ηράσθησαν συγχρόνως ο Απόλλωνας και ο Ζέφυρος -σημ: το "ηράσθησαν"με την αρχαιοελληνική θεωρία του όρου, όχι σαρκικά-. Επειδή όμως ο Υάκινθος συμπάθησε τον Απόλλωνα, ο Ζέφυρος τον σκότωσε. Με πονηριά έστρεψε τον δίσκο που ο Απόλλωνας έριξε, όπου βρήκε τον Υάκινθο στο μέτωπο και τον άφησε νεκρό. Ο Απόλλωνας απαρηγόρητος για τον απροσδόκητο χαμό, έθαψε τον Υάκινθο κάτω από τον βωμό του στο τέμενος των Αμυκλών.
Αυτά βέβαια τα είπαν οι Αχαιοί όμως οι μεταγενέστεροι κάτοικοι των Αμυκλών Δωριείς, ταύτισαν ένα ακόμη μύθο με τον δικό τους ήρωα και θεό Ηρακλή για να συνεχίσουν τα μυστήρια.
Οι Δωριείς διατήρησαν τις εορταστικές εκδηλώσεις των Μυκηναίων και των Αχαιών καθώς έτσι συνεχίσθηκε ως τα ύστερα χρόνια της αρχαιότητας και η λατρεία του Υακίνθου πλάι στους Ηρακλή, Απόλλωνα.
Η πρώτη ημέρα των εορτών ήτο πένθιμη γιατί ήταν αφιερωμένη στο θάνατο του Υακίνθου και προσφέρονταν εναγισμοί. Από μία χάλκινη πόρτα που υπήρχε στον βωμό-τάφο, γίνονταν χοές για τον Υάκινθο. Το βράδυ μετά τους εναγισμούς, έτρωγαν μόνο τα φαγητά που επέτρεπε το ειδικό τυπικό της λατρείας (όχι ζυμωτά και ψωμί) ένα απλό κόσμιο δείπνο, μελαγχολικό, χωρίς άσματα και διασκεδάσεις. Παρουσιάζοντας έτσι συμβολικά την καλοκαιρινή φύση καθώς νεκρώνεται.
Σε περίπτωση πολέμου, η πόλη επεδίωκε εκεχειρία για να εορτάσει τα Υακίνθια. Στην εορτή του έτους 390 π.Χ. κατά τη διάρκεια του οποίου ο βασιλιάς Αγησίλαος ήταν μπλεγμένος στον Κορινθιακό πόλεμο και δεν μπορούσε να παρευρεθεί ο ίδιος, υποχρεώθηκε να δώσει άδεια στους οπλίτες του που κατάγονταν από τις Αμύκλες, ώστε να φύγουν από το Λέχαιο για τη Σπάρτη.
Στον κατάλογο των πλοίων της Ιλιάδας, οι Αμύκλες αναφέρονται ότι ανήκουν στο βασίλειο του Μενέλαου και που σύμφωνα με μυθική παράδοση ιδρύθηκαν από τον Αμύκλατο γιο του Λακεδαίμονα και της Σπάρτης.
Ο τόπος αυτός ήταν πλούσιος σε δέντρα και καρπούς και παρουσιάζει μακραίωνη ιστορία. Οι Αμύκλες υπήρξαν σημαντικό κέντρο αντίστασης κατά των Δωριέων κατακτητών. Επίσης διατήρησαν για μεγάλο διάστημα τη δική τους πολιτιστική φυσιογνωμία, χωρίς να υποταγούν στο αυστηρό δωρικό πνεύμα.
Οι Αμύκλες παρέμειναν έδρα μιας δυναστείας αχαϊκής καταγωγής, ανεξάρτητης από τους Ηρακλείδες της Σπάρτης ως τον πρώτο Μεσσηνιακό Πόλεμο, όπου αργότερα κατακτήθηκαν από τους Δωριείς και αποτέλεσαν πλέον έναν από τους συνοικισμούς της. Η ακρόπολη του Αμυκλαίου Απόλλωνος βρισκόταν πάνω στο σημερινό λόφο της Αγίας Κυριακής. Διακρίνονται ίχνη μόνο του ιερού (στο οποίο υπήρχαν στην αρχαιότητα πλούσια αναθήματα, όπως περιγράφει λεπτομερώς ο Παυσανίας) και λείψανα του περιβόλου του. Στο ιερό δέσποζε το κολοσσικό κιονόμορφο άγαλμα του Απόλλωνα, ύψους 13-14 μέτρων, επιβλητικό έργο του Βαθυκλήαπό τη Μαγνησία της Μικράς Ασίας (τέλη 6ου αι. π.Χ.). Ως βάθρο του αγάλματος χρησίμευε ο τάφος-βωμός του Υακίνθου, προς τιμή του οποίου γιόρταζαν τα Υακίνθια, από τις σημαντικότερες μυστηριακές γιορτές στη θρησκευτική ζωή των Σπαρτιατών.
Νοτιότερα, στο μικρό λόφο Βαφειό, οι ανασκαφές αποκάλυψαν θολωτό τάφο Μυκηναϊκής Εποχής, με σημαντικά χρυσά και αργυρά κτερίσματα, μερικά από τα οποία στεγάζονται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, ανάμεσα στα οποία τα δύο περίφημα χρυσά κύπελλα με τις ανάγλυφες παραστάσεις (κυνήγι και συνάντηση ταύρων).
Το οικοδόμημα αυτό, το οποίο είδε και περιέγραψε διεξοδικά ο Παυσανίας το 2ο αι. μ.Χ., παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον τόσο για τον ασυνήθιστο σχεδιασμό του όσο και για τον πλούσιο γλυπτό του διάκοσμο. Δυστυχώς όμως, το μνημείο αυτό που άντεξε μέχρι το 1729 μ.Χ. δε σώζεται από την καταστροφική μανία του Γάλλου αρχαιοθήρα Μισέλ Φουρμόντ.

Σημείωση:
[1] Εναγισμοί: Χθόνιες τελετουργίες εξαγνισμού. Είχαν χαρακτήρα εξιλέωσης και αποτροπής και απευθύνονταν στις χθόνιες μυστηριακές θεότητες και στα πνεύματα των ηρώων, με ολοκαυτώματα χαμηλές εσχάρες και τελετές εξαγνισμού σε μυητικά ιερά-τάφους.

Βιβλιογραφία:
Παυσανίου Ελλάδος περιήγησις: Κορινθιακά-Λακωνικά (Αθήνα 1994), σελ. 383-389.



Ένα αρχαιολογικό αίνιγμα που παραμένει άλυτο εκατό χρόνια, η μορφή του θρόνου του Απόλλωνα Αμυκλαίου – ένα από τα τρία μεγάλα ιερά της Σπάρτης – βρίσκει τη λύση του


Αντί για έναν συνηθισμένο ναό, οι αρχαίοι Σπαρτιάτες τον 6ο αι. π.Χ. έκτισαν για τον θεό Απόλλωνα έναν λαμπρό επίγειο θρόνο στο βαθύσκιο Άλσος των Αμυκλών. Κάλεσαν έναν διάσημο αρχιτέκτονα από τη Μαγνησία της Μικράς Ασίας, τον Ίωνα Βαθυκλή, ο οποίος ανήγειρε για το ξύλινο ξόανο του θεού – που είχε ύψος τριάντα πήχεις (13 μ.) – ένα «τριώροφο» μνημείο με μορφή καθίσματος. O «θρόνος», ένα μνημείο μοναδικό στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής, ήταν γεμάτος με μυθολογικές παραστάσεις που περιγράφονται λεπτομερώς από τον Παυσανία τον 2ο αι. π.Χ. Στεκόταν πάνω από τον τάφο του Υακίνθου – που ήταν σύμφωνα με τον μύθο αγαπημένος φίλος του Απόλλωνα. Στο τέλος της αρχαιότητας, το Αμυκλαίο καταστράφηκε. Στη θέση του κτίστηκε μια παλαιοχριστιανική βασιλική. Oι ανασκαφές που άρχισαν στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20 ού, έφεραν στο φως ένα «τέμενος» που περικλειόταν από περίβολο. Μέσα βρέθηκαν τα ερείπια της πρωτοχριστιανικής εκκλησίας, λείψανα μιας κρηπίδας, ενός βωμού, ενός αναλημματικού τοίχου, πλήθος αρχιτεκτονικών μελών με ωραία ανάγλυφα και ίχνη λατρείας που ανάγονταν στη μυκηναϊκή εποχή. Η ανακάλυψη του Αμυκλαίου προκάλεσε και άλλα δύο φαινόμενα: τη διασπορά του αρχιτεκτονικού και γλυπτικού υλικού στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα – στο Μουσείο της Σπάρτης, στα εκκλησάκια της περιοχής, έως και τον Μυστρά – και τη δημιουργία μιας ολόκληρης πινακοθήκης από αδιέξοδες σχεδιαστικές απόπειρες αναπαράστασης του μυστηριώδους «θρόνου». O χώρος της ανασκαφής που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ εγκαταλείφθηκε στην τύχη του.



Ανασκαφές στο Ιερό του Αμυκλαίου Απόλλωνα


ΤΟ ΙΕΡΟ

Είναι γνωστό ότι τα αρχαία ιερά δεν συνιστούσαν απλώς τόπους προσευχής και προσκυνήματος, αλλά, πολύ περισσότερο, λειτουργούσαν ως πολυδιάστατα κέντρα που εξυπηρετούσαν τις ποικίλες ανάγκες μιας πόλης-κράτους. Προπάντων μετά τον 8ο αιώνα π.Χ., η πόλη έθεσε τη θρησκεία στο επίκεντρο των υποθέσεών της και όριζε την ταυτότητά της μέσω αυτής. Προκειμένου, λοιπόν, να καταδειχτεί η σημασία του ιερού στις Αμύκλες, πρέπει και εδώ να ληφθούν υπόψη δύο κύριοι παράγοντες: πρώτον, εκείνος της θρησκείας και, δεύτερον, εκείνος της πολιτικής.
Είναι αποδεκτό σήμερα ότι ο τάφος του Υακίνθου αποτελούσε το κεντρικό σημείο του ιερού κατά την Ύστερη εποχή του Χαλκού. Συνεπώς, στα πλαίσια των Υακινθείων, η μορφή του Υακίνθου κατείχε το ρόλο του προγόνου. Ωστόσο, η στενή σχέση των δωρικών φύλων της Πρώιμης εποχής του Σιδήρου με τον Απόλλωνα, επιτρέπει την υπόθεση ότι η σποραδική εγκατάσταση των νέων κοινοτήτων στη Λακωνία ήταν ο παράγοντας που οδήγησε στο συγκερασμό της λατρείας του Υακίνθου της εποχής του Χαλκού με την νέα, εκείνη του Απόλλωνα.
Σύμφωνα με αναφορές στους Δειπνοσοφιστές του Πολυκράτη, οι Λάκωνες γιόρταζαν τα Υακίνθεια στις Αμύκλες τρεις μέρες το χρόνο. Με βάση το σχήμα που προτείνει ο Michael Pettersson, το πρώτο μέρος αυτών των εορταστικών εκδηλώσεων ήταν αφιερωμένο στο τελετουργικό του χωρισμού (rites of separation): ήταν η μέρα του πένθους και της θυσίας του Υακίνθου. Το δεύτερο μέρος της λατρείας μπορεί να συνδεθεί με μια άλλη μεταβατική φάση, κατά την οποία τόσο τα σύμβολα όσο και οι πράξεις, που λάμβαναν χώρα, παραπέμπουν ξεκάθαρα σε ένα τελετουργικό μύησης (rites of initiation). Η πομπή, που λάμβανε χώρα τη δεύτερη μέρα των εορταστικών εκδηλώσεων, ξεκινώντας από τη Σπάρτη και καταλήγοντας στις Αμύκλες όπου παραδιδόταν ο πέπλος για τον Απόλλωνα, δεν σηματοδοτεί μόνο τη μετάβαση σε χώρο και χρόνο, από την καθημερινή ζωή δηλαδή της πόλης στην προσωρινή διαμονή σε αντίσκηνα στο χώρο του ιερού. Αυτό που προβάλλεται περισσότερο είναι η μετάβαση στη ζωή και στον κόσμο των ενηλίκων. Σε αυτό το σημείο, το ενδιαφέρον του Απόλλωνα εστιάζει στην ανερχόμενη γενιά, στην προστασία των νέων τη στιγμή της αποδοχής τους από την κοινωνία ως πλήρη μέλη.
Μια άλλοτε τοπική «γιορτή της φύσης», όπως ήταν εκείνη του Υακίνθου, συνδυάστηκε λοιπόν στη συνέχεια με την αντίστοιχη του Απόλλωνα, για να εξυπηρετήσει νέους κοινωνικοπολιτικούς στόχους. Η ίδρυση της Σπάρτης γύρω στα 750 π.Χ. είχε ως συνέπεια τη σταδιακή καθιέρωση μιας νέας δωρικής ταυτότητας ως κοινής βάσης για τους κατοίκους και των πέντε οικισμών της πόλης, καθώς και την εγκατάλειψη της έως τότε κυρίαρχης τοπικής διαφορετικότητας. Η δημιουργία της νέας πόλης της Σπάρτης οδήγησε επομένως στο γεγονός να θεωρούνται το Αμυκλαίονκαι τα Υακίνθεια ως μια νέα ενότητα. Οι εορταστικές εκδηλώσεις προς τιμή του Αμυκλαίου Απόλλωνα παρείχαν στην πόλη μια νέα θρησκευτική και πολιτική προοπτική. Τόσο ο θρόνος του Απόλλωνα στις Αμύκλες όσο και το ιερό στο σύνολό του έγιναν το έμβλημα της νέας πόλης-κράτους, η εκφραστικότερη ανάδειξη της ισχύς και του γοήτρου της, αλλά και εκδήλωση της νέας ταυτότητάς της.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Κάποιες πρώτες, λιγότερο ή περισσότερο συστηματικές προσπάθειες καταγραφής των γνωστότερων μνημείων της Λακωνίας -σε θεωρητικό έστω επίπεδο- ξεκίνησαν ήδη το 18ο αιώνα. Κατά την περίοδο 1830-1850, ο Wilhelm Leake, μεταξύ άλλων, ταύτισε το χαμηλό λόφο, όπου είχε ανεγερθεί το παρεκκλήσι της Αγίας Κυριακής, με το σημείο εκείνο, όπου κάποτε βρισκόταν το ιερό του Απόλλωνα. Οι πρώτες ανασκαφές διεξήχθησαν από τον Χρήστο Τσούντα και την Αρχαιολογική Εταιρεία το 1890. Μεταξύ των σημαντικότερων ανακαλύψεων του Τσούντα συγκαταλέγονται ο περίβολος και τα λείψανα ενός κυκλικού οικοδομήματος, που ο ίδιος ερμήνευσε ως θεμελίωση της βάσης του θρόνου. Σε άμεση γειτνίαση με την κατασκευή αυτή, ο Τσούντας βρήκε έναν αποθέτη με υλικό που θεωρείται χαρακτηριστικό για την όψιμη περίοδο του ιερού αυτού, δηλαδή κεραμική και τερακότες από την εποχή του Χαλκού και τη Γεωμετρική εποχή, καθώς και χάλκινα ειδώλια που, μεταξύ άλλων, απεικονίζουν τον Απόλλωνα.
Το πρώτο τέταρτο του 20ου αιώνα συνδέεται με την κύρια φάση των ανασκαφών και τη διερεύνηση του Αμυκλαίου. Το ιερό γίνεται και πάλι αντικείμενο μιας νέας ανασκαφής το 1904, υπό τη διεύθυνση του Adolf Furtwängler. Τρία χρόνια αργότερα διεξήχθη μια δεύτερη γερμανική ανασκαφική πρωτοβουλία από το βοηθό του Adolf Furtwängler, Ernst Fiechter, ο οποίος και δημοσίευσε τα σχετικά ερευνητικά πορίσματα το 1917. Με βάση τα πορίσματα των ανασκαφικών εργασιών του, ο Fiechter συνήγαγε δικαίως το συμπέρασμα ότι αυτό που ο Τσούντας είχε ταυτίσει με τα θεμέλια του θρόνου είναι τελικά τα λείψανα ενός κυκλικού βωμού με βαθμιδωτή ανωδομή. Όπως και ο Furtwängler νωρίτερα, έτσι και ο Fiechter διατύπωσε την άποψη ότι η θέση του θρόνου θα πρέπει να ήταν στο σημείο που βρισκόταν την εποχή εκείνη η εκκλησία. Προκειμένου να επιβεβαιώσει την ορθότητα αυτής της σαφώς εύλογης υπόθεσης, ο Fiechter προέβη στην κατεδάφιση της Αγίας Κυριακής, με αποτέλεσμα να αποκαλυφθεί το μοναδικό μέχρι και σήμερα ορατό τμήμα της κατασκευής του θρόνου. Οι εργασίες αυτές οδήγησαν και στην ανακάλυψη άλλων αρχιτεκτονικών μελών, όπως διακοσμητικές ταινίες με ανθέμια και άνθη λωτού, τμήματα επιστυλίων, σπόνδυλοι κιόνων, καθώς και κιονόκρανα-κονσόλες που συνδυάζουν στοιχεία του δωρικού και του ιωνικού ρυθμού. Όλα αυτά τα ευρήματα χρονολογήθηκαν από τον Fiechter στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. Με το ίδιο ακριβώς αρχαίο υλικό, ωστόσο, ανεγέρθηκε την ίδια εποχή, βορειότερα του αρχαιολογικού χώρου, μια σύγχρονη εκκλησία, αυτήν τη φορά πάνω στα θεμέλια ενός βυζαντινού οικοδομήματος, το οποίο είχε ήδη αποκαλυφθεί από τον Τσούντα και χαρακτηρίστικε από τον ίδιο ως βαπτιστήριο.
Μια τρίτη γερμανική ανασκαφική προσπάθεια στο ιερό των Αμυκλών διεξήχθη το 1925, υπό τη διεύθυνση του Ernst Buschor. Με βάση τα πορίσματα που συνήγαγε από την ανάλυση της στρωματογραφίας εξωτερικά της νοτιοανατολικής γωνίας του περιβόλου, ο Buschor προσπάθησε να τεκμηριώσει τη χρονολογική ακολουθία του ιερού. Ωστόσο, από μια ενδελεχή ανάλυση των θραυσμάτων από τα αγγεία που απεικονίζονται στη δημοσίευσή του προκύπτει ότι τα όστρακα τελικά δεν μπορούν να αποδοθούν στις αντίστοιχες χρονολογικές φάσεις που εκείνος προτείνει και ότι, ακολούθως, η στρωματογραφία στο Αμυκλαίον δεν μπορεί να θεωρηθεί κανονική.
Δεδομένης της πληθώρας των δημοσιεύσεων για το Αμυκλαίον, εδώ θα αναφερθούν οι δύο εκτενέστερες σχετικές εργασίες: η διδακτορική διατριβή της Καίτης Δημακοπούλου με θέμα το ιερό των Αμυκλών κατά την εποχή του Χαλκού (Αθήνα 1982), καθώς και η εργασία της Amalia Faustoferri (1996) που επικεντρώνεται στην ανάλυση των μυθολογικών θεμάτων στο διάκοσμο του θρόνου.
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΦΑΣΕΙΣ

Όπως πιστοποιείται και από μια πληθώρα πρόσφατων ευρημάτων, η κατοίκηση της πόλης των Αμυκλών μαρτυράται ήδη από την Πρωτοελλαδική περίοδο. Με εξαίρεση μια τομή κατά τη Μεσοελλαδική εποχή, οι Αμύκλες κατοικούνταν μέχρι και τον 11ο αιώνα π.Χ. Η σημασία που απέκτησε η πόλη ως οικισμός της Υστεροελλαδικής περιόδου (IIIB-Γ) οφείλεται κυρίως στην τεκμηριωμένη ύπαρξη ενός λατρευτικού χώρου της Ύστερης Μυκηναϊκής εποχής. Η πληθυσμιακή αύξηση του οικισμού και το ιερό που ανεγέρθηκε την εποχή αυτή επιβεβαιώνονται από την εύρεση χειροποίητων και τροχήλατων θραυσμάτων με απεικονίσεις ζώων, καθώς και από έναν σημαντικό αριθμό πήλινων ειδωλίων τύπου Ψ. Η τομή μεταξύ της Ύστερης εποχής του Χαλκού και της Πρώιμης εποχής του Σιδήρου δεν καταδεικνύεται μόνο από τη στρωματογραφία στο Αμυκλαίο, αλλά κυρίως από τη γενικότερη τυπολογική ταξινόμηση της πρωτογεωμετρικής κεραμικής της Λακωνίας.
Αν και μια ακριβής χρονολόγηση της αποίκησης της σπαρτιατικής πεδιάδας από τους Δωριείς δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί, σύμφωνα, ωστόσο, με τις Ingrid Margreiter και Brigitte Eber, τα αρχαιολογικά και φιλολογικά στοιχεία παραπέμπουν στην εποχή γύρω στα 950 π.Χ. και εξής. Η ιδιαίτερη θέση που κατείχαν οι Αμύκλες στην περιοχή της Λακωνίας κατά την Πρώιμη εποχή του Σιδήρου καταδεικνύεται, μεταξύ άλλων, και από την αναφορά της πόλης στους ομηρικούς καταλόγους πλοίων (ΙΙ. 2584). Ωστόσο, για το χρονικό διάστημα ανάμεσα στα 950 π.Χ. και στα μέσα του 8ου αιώνα π.Χ., την εποχή δηλαδή, κατά την οποία οι Αμύκλες εντάχθηκαν στην ευρύτερη οικιστική περιοχή της Σπάρτης, δεν είναι δυνατόν να σχηματίσει κανείς μια σαφή άποψη για τα όσα διαδραματίστηκαν τόσο στη Σπάρτη όσο και στην Λακωνία.
Το μοναδικό συμπέρασμα που μπορεί να συναχθεί από τα σχετικά ευρήματα είναι πως οι πολιτισμικές διαφορές μεταξύ της Σπάρτης και των Αμυκλών είχαν εξαλειφθεί σταδιακά. Μια ακόμα πιο γενική ερμηνεία, που πηγάζει τόσο από τα αρχαιολογικά τεκμήρια όσο και από τις λογοτεχνικές και ιστορικές πηγές, καταλήγει επίσης στο συμπέρασμα ότι η πόλη των Αμυκλών ενσωματώθηκε στο συνοικισμό της Σπάρτης από τον Τήλεκλο γύρω στο 750 π.Χ., ως πέμπτη ωβή της, και, κατά αυτόν τον τρόπο, άρχισε η διαδικασία διαμόρφωσης μιας νέας πολιτικής ταυτότητας.Όπως παραδίδει ο Παυσανίας το κολοσσιαίο πεσσόμορφο άγαλμα του Απόλλωνος περιβαλλόταν στις τρεις πλευρές από το λεγόμενο "θρόνο", έργο του Βαθυκλή από την Μαγνησία της Μικράς Ασίας, που χρονολογείται στο τέλος του 6ου αιώνα π.Χ. Τότε, το ιερό του γνώρισε μια θεαματική άνθιση που συνεχίστηκε κατά τη διαδρομή των επόμενων αιώνων, της ρωμαιοκρατίας και της πρωτοχριστιανικής περιόδου.
ΜΝΗΜΕΙΑ

Η μελέτη του Fiechter καταλήγει σε ένα ουσιώδες και σημαντικό πόρισμα που επηρέασε καθοριστικά και το παρόν ερευνητικό πρόγραμμα. Πρόκειται για το γεγονός ότι το ιερό του Αμυκλαίου Απόλλωνα αποτελείται από συνολικά τέσσερις αρχιτεκτονικές μονάδες: 1. το θρόνο, 2. το κολοσσιαίο ξόανο με τον τάφο του Υακίνθου, 3. τον κυκλικό βαθμιδωτό βωμό και 4. τον περίβολο.
Δεδομένου του γεγονότος ότι στο διάστημα μεταξύ του 1925 και του 2005, χρονολογία έναρξης του Ερευνητικού Προγράμματος Αμυκλών, η συγκεκριμένη τοποθεσία δεν είχε διερευνηθεί αρχαιολογικά, η εκ νέου τοπογράφηση του λόφου της Αγίας Κυριακής, καθώς και της ευρύτερης περιοχής που περιβάλλει τον λόφο, θεωρήθηκε ως επιβεβλημένη προτεραιότητα. Στην προσπάθεια αυτή συμπεριλήφθηκαν όλα τα στοιχεία των προηγούμενων ανασκαφικών ερευνών, δηλαδή εκείνων του Τσούντα το 1890/1891, του Fiechter το 1907 και του Buschor το 1925, καθώς και τα κατάλοιπα των μνημείων, δηλαδή της κρηπίδας, του περιβόλου και του παρεκκλησιού.
Όλα τα αρχιτεκτονικά μέλη που βρέθηκαν διάσπαρτα στο λόφο συγκεντρώθηκαν σε ένα σημείο και τακτοποιήθηκαν σε κατηγορίες. Προκειμένου να μελετηθεί συστηματικά ο μεγάλος αριθμός των λίθων που χρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικό υλικό για την ανέγερση της Αγίας Κυριακής, αφαιρέθηκε το εξωτερικό επίχρισμα της εκκλησίας. Επιπλέον, κατέστη δυνατόν να διαλυθεί και ο κτιστός πάγκος στον τοίχο του εξωτερικού κλίτους της εκκλησίας, με αποτέλεσμα να εμπλουτιστεί το μέχρι τότε γνωστό υλικό με περίπου είκοσι επιπλέον αρχιτεκτονικά μέλη που ανήκαν στο θρόνο και στο βωμό. Στα πλαίσια της επιδίωξης του εντοπισμού και άλλων οικοδομικών μελών από τα μνημεία του αρχαίου ιερού, τα οποία είχαν επαναχρησιμοποιηθεί κυρίως κατά την μεταβυζαντινή και νεότερη εποχή, η αναζήτησή τους επεκτάθηκε και στην ευρύτερη περιοχή, με ακτίνα περίπου 20 χιλιομέτρων γύρω από τη Σπάρτη. Η προσπάθεια αυτή απέδωσε καρπούς, καθώς μια πληθώρα μελών βρέθηκε ως οικοδομικό υλικό στις εκκλησίες του Προφήτη Ηλία, των Αγίων Θεοδώρων και του Αγίου Νικολάου, που βρίσκονται εντός του οικισμού των σύγχρονων Αμυκλών, καθώς και στην εκκλησία Παναγία στο χωριό Πάρωρη και στον Άγιο Νικόλαο στη θέση Δάφνη.
Τέλος, μπόρεσε να διευκρινιστεί με ακρίβεια η προέλευση του υλικού που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή των έως τώρα γνωστών μνημείων. Με βάση τις εργαστηριακές αναλύσεις, επιβεβαιώθηκε ότι το υλικό προέρχεται από τον Ταΰγετο, συγκεκριμένα από δύο λατομεία στις θέσεις Γυναίκα και Καλύβια της Σόχας, που βρίσκονται σε απόσταση δέκα χιλιομέτρων από το ιερό.
ΘΡΟΝΟΣ
Οι έως τώρα προσπάθειες αναπαράστασης του θρόνου στηρίζονται στην περιγραφή του Παυσανία. Σύμφωνα με αυτήν τη μαρτυρία, ο θρόνος είχε τη μορφή ενός μεγάλου εδράνου, στο κέντρο του οποίου κατείχε περίοπτη θέση το ήδη υπάρχον πεσσόμορφο λατρευτικό άγαλμα του Απόλλωνα. Τούτο ήταν τοποθετημένο ακριβώς πάνω στον τάφο του Υακίνθου, που χρησίμευε τόσο ως βωμός του Υακίνθου όσο και ως βάθρο του ξοάνου. Όπως τονίζει εμφατικά ο περιηγητής, ο Βαθυκλής από τη Μαγνησία όχι μόνο ανέλαβε την κατασκευή και το διάκοσμο του θρόνου, αλλά και όλες τις υπόλοιπες εργασίες σχεδίασης και διαμόρφωσης του ιερού. Για τον ίδιο τον αρχιτέκτονα και καλλιτέχνη Βαθυκλή δυστυχώς δεν έχουν σωθεί παραπάνω πληροφοριακά στοιχεία. Πιθανολογείται, ωστόσο, ότι έφτασε στη Σπάρτη μέσω της Σάμου, όπως συνέβη άλλωστε και με την ίδια την ιωνική τέχνη.

Η ΚΡΥΠΙΔΑ
Επί της κορυφής του λόφου και νοτιότερα της εκκλησίας της Αγ. Κυριακής εντοπίζεται το μόνο σωζόμενο τμήμα θεμελίωσης τοίχου σε ισόδομο σύστημα που έχει ταυτιστεί με την κρηπίδα του θρόνου. Η ‘κρηπίδα’, που σώζεται σε μήκος 4μ. και ύψος 1μ., αποτελείται στις κατώτερες στρώσεις της από ορθογώνιους πορώδεις λίθους, ενώ στην ανώτερη επιφάνεια σώζεται σειρά δόμων από σκούρο μάρμαρο.



8 ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΘΡΟΝΟΥ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ
Την ακατανόητη μορφή του θρόνου προσπάθησαν να προσεγγίσουν με φανταστικές αναπαραστάσεις τους ο Quatremere de Quincy το 1814 και ο Theodor Pyl το 1852, ο Ludwig Ruhl το 1854 και ο Adolf Furtwängler το 1893. Τόσο οι αναπαραστάσεις αυτές όσο και κάποιες συμπληρωματικές απόπειρες να ανασυνταχθούν τα μυθολογικά θέματα του διάκοσμου, συγκεντρώθηκαν εύχρηστα παλιότερα από τον Ernst Fiechter και πιο πρόσφατα από την Amalia Faustoferri. Όλες τις προταθείσες αναπλάσεις του μνημείου χαρακτηρίζει ως κοινός παρονομαστής η αναγωγή των περιγραφών του Παυσανία σε ελεύθερες σχεδιαστικές προτάσεις, με το δείκτη της υποθετικότητας να ποικίλλει κατά περίπτωση και κατά την αισθητική του χρόνου της υποβολής τους. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι σε όλες δεσπόζει η βασική ιδέα του καθίσματος, ανεξάρτητα από την περισσότερο ή λιγότερο πειστική του σχέση με το κολοσσιαίο ξόανο του Θεού. Πάνω στις ίδιες συντεταγμένες οριοθετούνται το 1918 οι δύο εναλλακτικές προτάσεις του Fiechter, οι στηριγμένες όμως για πρώτη φορά σε όσα αρχιτεκτονικά μέλη είχαν βρεθεί κατά τις ανασκαφές ή προήλθαν από την κατεδάφιση της εκκλησίας στην κορυφή του λόφου.
Με εξαίρεση όμως τα ευδιάκριτα τμήματα του βωμού, όλα τα σωζόμενα αρχιτεκτονικά μέλη θεωρήθηκαν ουσιαστικά ως συστατικά του θρόνου, περιπλέκοντας έκτοτε το ούτως ή άλλως ιδιαίτερα περίπλοκο πρόβλημα της αναπαράστασης του μνημείου σε βαθμό ανησυχαστικό. Έτσι ο Ernst Buschοr λ.χ., κατέληξε το 1927 σε μια μορφή καθίσματος που αντί για το ισότιμο προς τη δομή ενός θρόνου σχήμα της πολυθρόνας, αντιπροτείνει μια κατασκευή ανάλογη, μάλλον προς τους σημερινούς «καναπέδες», με την ανομολόγητη βεβαιότητα ότι στη Σπάρτη θα μπορούσε να αναζητηθεί το υπόδειγμα του βωμού της Περγάμου. Απόψεις σχετικές με του Fiechter εξακολουθούσε να υποστηρίζει ο Roland Martin ως το 1976 καταλήγοντας σε δύο επίσης εναλλακτικές προτάσεις. Η αναπαράσταση που πρότεινε, τέλος, ο Ηelmut Prückner το 1992, χωρίς να λάβει υπόψη του όσα πορίσματα μπορούν να συναχθούν από την απόσταξη του σωζόμενου υλικού, αφέθηκε μάλλον στην κινητήρια δύναμη της φαντασίας.


ΤΡΙΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΘΡΟΝΟΥ
Στα πλαίσια του ερευνητικού προγράμματος κατέστη δυνατόν να αναστηλωθούν δοκιμαστικά τα συστατικά μέρη τουλάχιστον τριών τμημάτων του θρόνου. Συγκεκριμένα, αναστηλώθηκαν 1) η βαθμιδωτή ανωδομή με βάση δωρικού κίονα στο ανώτερο επίπεδο, 2) η βαθμιδωτή ανωδομή ενός τοίχου με ορθοστάτες σε μια από τις πλάγιες, κλειστές πλευρές του κτηρίου. Τούτο, μας επιτρέπει να θεωρήσουμε ως αποδεδειγμένο πλέον ότι, λόγω της ταυτόσημης τεχνικής της τοιχοποιίας, το σωζόμενο τμήμα του θεμελίου της κρηπίδας πρέπει να αποτελεί μέρος του συνολικού κτίσματος του θρόνου, καθώς και τμήμα της νότιας κλειστής πλευράς του. 3) Τέλος, μια είσοδος με πεσσούς. Ειδικά αυτό το στοιχείο της διάπλασης του μνημείου είναι αξιοσημείωτο, δεδομένου ότι ο Μανόλης Κορρές, αφού μελέτησε δύο βάσεις σε σχήμα λεοντοπόδαρου που σήμερα στηρίζουν το καπάκι μιας ρωμαϊκής σαρκοφάγου στον κήπο του Αρχαιολογικού Μουσείου της Σπάρτης, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι εκείνες θα πρέπει να θεωρηθούν τμήματα των παραστάδων του θρόνου. Η πρόταση αυτή ενισχύεται και από τα λακωνικά ανάγλυφα ηρώων του 6ου αιώνα π.Χ., όπου μπορεί να παρατηρηθεί πως αυτή η εικαστική διαμόρφωση, στην οποία τα πόδια ενός θρόνου καταλήγουν σε λεοντοπόδαρα, δεν ήταν άγνωστη, τουλάχιστον ως αντίληψη.



ΟΙ ΛΕΟΝΤΟΠΟΔΑΡΕΣ ΒΑΣΕΙΣ
Από την μελέτη του αρχιτεκτονικού υλικού εξάγονται επιπλέον τα ακόλουθα συμπεράσματα:
Έχουν εντοπιστεί τέσσερις τυπολογικά διαφορετικές ομάδες των κορωνίδων της σίμης.
Σχετικά με τον ρυθμό του αρχιτεκτονήματος, παρά τις πλεονάζουσες ιωνικές ενδείξεις, τα σωζόμενα μέλη των κιονοστοιχιών είναι όλα δωρικά και κατατάσσονται σε δύο τύπους, με διακοσμημένο ή ακόσμητο το υποτραχύλιο των κιονόκρανων και, συνακόλουθα, ανάλογα επίκρανα και γείσα.
Το μετακιόνιο της πρώτης κατηγορίας ορίζεται σήμερα με απόλυτη ακρίβεια χάρη στη διόρθωση της αποκατάστασης του γείσου με την επιγραφή ΔΑΜΟΚΑΜΟΣ που είχε προτείνει ο Fiechter, μετά την αναγνώριση και συγκόλληση του ελλείποντος τμήματος.
Ένα μνημειακών διαστάσεων κατώφλι, εντοιχισμένο στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία στο Σκλαβοχώρι που συνδυάζεται με ομόλογα αρχιτεκτονικά στοιχεία εντοιχισμένα επίσης στην εκκλησία του Σκλαβοχωρίου, επιβεβαιώνει την παρουσία ξύλινων δρύφακτων - κιγκλιδωμάτων στο ίδιο επίπεδο της ανωδομής του Θρόνου, όπου πρέπει να έστεκαν και οι δωρικοί κίονες με το ακόσμητο υποτραχύλιο των κιονοκράνων τους.
Ο τύπος αυτός της ημίτονης πιθανότατα κιονοστοιχίας, φαίνεται πως συνδυάζεται με τις περίφημες μαρμάρινες κονσόλες.
Η παντελής απουσία θραυσμάτων, που θα μπορούσαν να εγγυηθούν την ύπαρξη μετοπών και τριγλύφων, μια και τα σωζόμενα τμήματα είναι μεταγενέστερης επεξεργασίας, υποδηλώνει ότι ο αρχιτέκτονας του μνημείου θέλησε να το απαλλάξει από όσα συστατικά θα παρέπεμπαν άμεσα στη λογική της αρχιτεκτονικής, για να τονίσει την ψευδαίσθηση του επίπλου. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για την ενδεχόμενη παρουσία μίας ή περισσότερων ζωοφόρων.
Σε ό,τι αφορά στη χρονολόγηση του θρόνου, καθοριστικό ρόλο για την αναγωγή του στο 530-520 π.Χ. έπαιξε ο Ernst Buschor, ο οποίος κατέληξε στο συμπέρασμα αυτό μέσω συγκρίσεων με διακοσμητικά στοιχεία από ευρήματα της «δυτικής νεκρόπολης» στη Σάμο. Ορθότερα όμως, τόσο ο Κωνσταντίνος Τσάκος όσο και η Amalia Faustoferri, αφού επανεξέτασαν αυτό το υλικό συμπεριλαμβάνοντας και επιπλέον ευρήματα από τη δυτική νεκρόπολη της Σάμου και, επίσης, αφού εντόπισαν την άμεση συνάφεια που υπάρχει με αρχιτεκτονικά στοιχεία του πρώιμου ναού της Αφαίας στην Αίγινα, προτείνουν μια χρονολόγηση γύρω στα 560-550 π.Χ

.


ΣΤΟ ΜΕΣΟΝ 2 ΤΟΥ ΓΑΛΗΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΟΜΟΔΟΥ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΔΕΞΙΑ


ΣΕ ΜΕΓΑΛΟ ΒΑΘΜΟ ΚΑΤΕΣΤΡΑΜΜΕΝΟ ΑΝΑΘΗΜΑΤΙΚΟ ΑΝΑΓΛΥΦΟ ΤΗΣ ΥΣΤΕΡΗΣ ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ. ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ.
Το Ξόανο
Σύμφωνα με τον Παυσανία (3.19.2), το άγαλμα έφτανε περίπου τα 14 μέτρα, ήταν ξύλινο, επενδυμένο με χάλκινα ελάσματα, ενώ στο κεφάλι έφερε κράνος και στα χέρια κρατούσε ένα δόρυ και ένα τόξο. Αυτή η σχηματοποιημένη μορφή του ξοάνου μπορεί ωστόσο να συνδεθεί μόνο με μια ύστερη περίοδό του. Αυτό είναι εμφανές από το γεγονός ότι μέσω της προσθήκης των μεταλλικών επενδύσεων, από το μέταλλο που είχε δωρίσει ο Κροίσος, προσδόθηκε πλέον μια ανθρώπινη μορφή στον άλλοτε ανεικονικό στύλο. Κατά την Brunilde Ridgway, η εμφάνιση αυτής της πρώτης λιτής μορφής χρονολογείται γύρω στα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ. Δικαίως η Irene Bald Romano υποστηρίζει ότι και αυτή η μορφή θα πρέπει μάλλον να αντικατέστησε ένα ακόμα προγενέστερο ξόανο σαφώς μικρότερων διαστάσεων, όπως και σε άλλα αντίστοιχα, ξύλινα λατρευτικά αγάλματα, όπως αυτό της Αθηνάς Πολιάδος, της Ήρας στη Σάμο, της Αρτέμιδος Ορθίας, καθώς και της Ήρας στην Ολυμπία. Μια γενική μόνο εικόνα της μορφής του αγάλματος μας παρέχουν ένα δυστυχώς σε μεγάλο βαθμό κατεστραμμένο αναθηματικό ανάγλυφο της Ύστερης Κλασικής περιόδου που βρέθηκε όμως στις Αμύκλες και, κυρίως, νομίσματα της Λακωνίας από την αυτοκρατορική περίοδο. Στον οπισθότυπο νομισμάτων του Κόμμοδου και του Γαλλιηνού είναι εμφανές το ξόανο με τη μορφή που περιγράφτηκε παραπάνω. Ειδικά η απεικόνιση στο νόμισμα του Κόμμοδου μας δίνει στοιχεία και για ένα ακόμα οικοδόμημα: το βάθρο, δηλαδή τη βάση του ξοάνου, που συνιστούσε ταυτόχρονα τόσο τον τάφο όσο και το βωμό του Υακίνθου. Κάτι τέτοιο πιστοποιείται άλλωστε και από τον Παυσανία (3.1,3, στίχος 7): «[…] καὶ Ὑακίνθου μνῆμά ἐστιν ἐν Ἀμύκλαις ὑπὸ τὸ ἄγαλμα τοῦ Ἀπόλλωνος». Οι κροκαλοπαγείς ογκόλιθοι, που σε δεύτερη χρήση τοποθετήθηκαν στη σημερινή τους θέση γύρω από την κρηπίδα του θρόνου, πρέπει πιθανότατα να θεωρηθούν ως τμήματα του βάθρου. Πιο συγκεκριμένα, θα πρέπει να ερμηνευτούν ως μέλη του θεμελίου του, που υπολογίζεται σε περίπου 2 μέτρα ύψος, ενώ οι ασβεστολιθικοί ογκόλιθοι, που σήμερα βρίσκονται περ. 5 μέτρα δυτικά της κρηπίδας, ερμηνεύονται ως μέλη της αντίστοιχα υψηλής ανωδομής του οικοδομήματος/βάθρου. Το γεγονός ότι τόσο ο θρόνος όσο και το ξόανο θα πρέπει να βρίσκονταν στο χώρο μεταξύ του σωζόμενου θεμελίου της κρηπίδας και της σύγχρονης εκκλησίας, προκύπτει και από τα πορίσματα των ανασκαφικών εργασιών του καλοκαιριού 2009.



Βωμός
Ο αρχιτέκτων Βαθυκλής από την ιωνική Μαγνησία επί Μαιάνδρω προσκλήθηκε να φιλοτεχνήσει στη Σπάρτη το θρόνο που πλαισίωνε το ύψους 14 μέτρων ξόανο κατά τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ., την εποχή δηλαδή που η Σπάρτη αναδείχτηκε νικήτρια μετά από τη σύγκρουση με το Άργος και, στη συνέχεια, ίδρυσε την Πελοποννησιακή Συμμαχία. Σε αυτήν ακριβώς τη δεύτερη μνημειακή φάση του ιερού ανήκει και η ανέγερση του κυκλικού βαθμιδωτού βωμού.
Μια νέα, ακριβέστερη αναπαράσταση του κυκλικού κλιμακωτού βωμού, μέσω της σχεδιαστικής απόδοσης από μόνο 5 οικοδομικά μέλη, έχει παρουσιασθεί από τον Μανόλη Κορρέ. Στα πλαίσια των εργασιών αναστήλωσης που διεξήχθησαν κατά τους θερινούς μήνες του έτους 2009 μπόρεσε να πραγματοποιηθεί η μερική αναστήλωση και αυτού του μνημείου και να επιβεβαιωθεί το εκτόπισμά του, που ανέρχεται σε 8 μέτρα διάμετρο και 4 μέτρα ύψος. Η προσπάθεια αυτή μπορεί πλέον να εμπλουτιστεί και με νέα αρχιτεκτονικά μέλη, δεδομένου του γεγονότος ότι πολλά από αυτά τα μέλη σώζονται στους τοίχους βυζαντινών και μεταβυζαντινών εκκλησιών. Είναι συνεπώς προφανές ότι μια μερική επιτόπια αποκατάσταση των μνημείων καθίσταται πια δυνατή. Τέλος, απομένει να διασαφηνιστεί αν μπορούν να επιβεβαιωθούν τα στοιχεία που αναφέρει ο Τσούντας για την ακριβή θέση του μνημείου.
Περίβολοι



ΜΕΡΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΧΩΡΟ

Κατά την πρώτη φάση του Ερευνητικού Προγράμματος Αμυκλών, στο επίκεντρο των ανασκαφικών εργασιών τέθηκε η διερεύνηση του περιβόλου που τοποθετείται νότια, ανατολικά και βόρεια του ιερού. Στόχος ήταν να αποκαλυφθεί η κατασκευή του σε όλο της το μήκος, να οριστούν τα όριά του και να λυθούν τα όποια προβλήματα χρονολόγησής του, καθώς και εκείνα που αφορούν στις μεταγενέστερες παρεμβάσεις και στη γενικότερη δομική εξέλιξη του μνημείου. Κατά τη διάρκεια των ανασκαφικών εργασιών μεταξύ του 2006 και του 2009 ήταν δυνατόν να τεκμηριωθεί ότι η λειτουργία του περιβόλου ήταν ουσιαστικά αναλημματική. Κατασκευασμένη από τοπικό κροκαλοπαγή λίθο, η μορφή της κατασκευής αυτής προσαρμόζεται στα γεωμορφολογικά δεδομένα του λόφου, καθιστώντας περιττό κάθε ειδικό σχεδιασμό. Αν και έως τώρα μόνο το νότιο άκρο του έχει έρθει στο φως και δεν έχει ακόμα ξεκαθαρίσει η πορεία του προς Βορρά, μπορεί, ωστόσο, να θεωρηθεί βέβαιο ότι ο περίβολος είχε χτιστεί με μορφή πετάλου στις πιο απόκρημνες πλαγιές του λόφου.


ΤΟ ΒΟΡΕΙΟ ΤΜΗΜΑ
Στα πλαίσια της διερεύνησης του βόρειου τμήματός του ήταν δυνατόν να διαπιστωθεί ότι, λόγω της δομής των φυσικών βράχων, ο περίβολος θα πρέπει αναμφισβήτητα να επεκτάθηκε σε βορειοδυτική κατεύθυνση. Τα σωζόμενα μεγέθη του μνημείου είναι τα εξής: 116 μέτρα μήκος, 2 μέτρα ύψος και 2,50 μέτρα πλάτος. Τα θεμέλιά του βρίσκονται στα 200 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Σύμφωνα με μετρολογικές αναλύσεις, το αντιπροσωπευτικότερο τμήμα του στην νότια πλευρά ανέρχεται σε 100 δωρικά πόδια, κάτι που αντιστοιχεί σε έναν εκατόμπεδο. Αυτή η εσκεμμένη και εμφατική διαμόρφωση δεν αποκλείεται να έχει άμεση σχέση με την πομπή που λάμβανε χώρα κατά τα Υακίνθεια. Η ογκώδης δομή και το μεγάλο πλάτος του περιβόλου επιτρέπουν την υπόθεση ότι η κατασκευή αυτή είχε αρχικά ένα ύψος από 6 ως 7 μέτρα, και ότι προφανώς έφτανε έως το επίπεδο του σήμερα ορατού θεμελίου στην κορυφή του λόφου. Κατά αυτόν τον τρόπο δημιουργείτο άπλετος χώρος γύρω από το θρόνο, με αποτέλεσμα, φυσικά, να ευνοείται η διαδικασία των λατρευτικών εκδηλώσεων, καθώς και η ευκολία ανέγερσης και άλλων οικοδομημάτων με την πάροδο του χρόνου. Σε ό,τι αφορά τη χρονολόγηση της κατασκευής αυτής ανάμεσα στον ύστερο 5ο αιώνα και στην αρχή του 4ου αιώνα π.Χ. -κάτι που αντικρούεται με την έως τώρα γνωστή άποψη της χρονολόγησής του στον 6ο αιώνα π.Χ. και της συσχέτισής του με την κατασκευή του θρόνου- επιβάλλεται να ληφθούν υπόψη τα εξής γεγονότα: Από τον 5ο αιώνα π.Χ. το ορθοκανονικό σύστημα δεν περιοριζόταν μόνο στους ναούς και στα άλλα οικοδομήματα αλλά επεκτάθηκε και στα πώρινα αναλήμματα και τα τείχη διάσημων ιερών (Βόρειο και νότιο τείχος Ακροπόλεως, Κιμώνειος και Περίκλειος περίβολος Ελευσίνος, του Σουνίου, του Λαφριαίου της Καλυδώνος και άλλων). Επίσης, είναι γνωστό ότι ο σύνδεσμος Π με τόρμο πειόμορφο εμφανίζεται κατά τα τέλη του 5ου αιώνα. Γενικευμένη χρήση παρατηρείται κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. Σύμφωνα με τα παραπάνω το συμπέρασμα είναι ότι ο περίβολος αποτελεί κατασκευή του όψιμου 5ου αιώνα. Στο μνημείο παρατηρούνται ύστερες διαδοχικές επισκευές και συντηρήσεις. Στο συμπέρασμα αυτό είχαν ήδη καταλήξει τόσο ο Τσούντας όσο και οι Buschor – Μassow. Σχετικά με τις ύστερες παρεμβάσεις πρέπει, τέλος, να σημειωθεί ότι το μνημείο φέρει ίχνη που παραπέμπουν σε στοιχεία επέκτασης και επισκευής του, αλλά και σε γενικότερα μέτρα συντήρησής του που θα πρέπει να είχαν εκτελεσθεί κατά τη ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο.

ΥΣΤΕΡΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
Περίπου 6,5 μέτρα βορειότερα του νοτιοανατολικού άκρου του περιβόλου ήρθε στο φως το τελευταίο τμήμα ενός μέχρι πρότινος άγνωστου τοίχου, που είχε χτιστεί πάνω στην πορώδη φυσική επιφάνεια του λόφου. Ο άξονάς του έχει κατεύθυνση βορειοανατολική, με μια απόκλιση περίπου 5 μοιρών από τον κλασικό περίβολο. Η νέα αυτή κατασκευή αποτελείται από αδρά επεξεργασμένους λίθους, που έχουν τοποθετηθεί με ιδιαίτερη προσοχή μόνο στην πρόσθια όψη, ενώ η πίσω πλευρά του, που αναπτύσσεται βαθμιδωτά σε δύο διαφορετικά υψομετρικά επίπεδα, αποτελεί γέμισμα της κατασκευής. Με 30 μέτρα μήκος και 2,10 μέτρα πλάτος παραπέμπει σε μια ογκώδη και συμπαγή κατασκευή που λειτουργούσε, όπως ο κλασικός περίβολος, παράλληλα ως αναλημματικό τείχος και περίβολος. Η έλλειψη μιας καθαρής στρωματογραφίας, ωστόσο, δυσχεραίνει πολύ την προσπάθεια χρονολόγησής του. Ωστόσο, λόγω της οικοδομικής τεχνικής του, ο τοίχος αυτός θα πρέπει να χτίστηκε κατά την Ύστερη Γεωμετρική ή Πρώιμη Αρχαϊκή περίοδο. Σε συνδυασμό, επομένως, με την πλειοψηφία των κεραμικών ευρημάτων θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι το οικοδόμημα αυτό αποτελεί ένα στοιχείο που παραπέμπει στην πρώτη ή πρώιμη μνημειακή φάση του Αμυκλαίου ιερού, η οποία με μεγάλη βεβαιότητα ήταν άμεσα συνυφασμένη με την ύπαρξη υπαίθριας λατρευτικής δραστηριότητας και του αντίστοιχου λατρευτικού αγάλματος. Η άποψη αυτή ενισχύεται και από ένα λεπτό στρώμα στάχτης που βρέθηκε σε επίπεδο εδάφους κατά μήκος της πρόσθιας πλευράς αυτού του τοίχου. Η καταστροφή της κατασκευής αυτής ίσως να χρονολογείται στο δεύτερο τέταρτο του 5ου αιώνα π.Χ. Το κοίλο τμήμα που διακρίνεται στο ανατολικό πέρας της αποτελεί μια σαφή ένδειξη για τις συνέπειες ενός σεισμού που πιθανότατα εκδηλώθηκε το 464 π.Χ. και τον οποίο περιγράφει με ιδιαίτερη λεπτομέρεια ο Πλούταρχος (Κίμων 16, 4).


ΝΕΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ
Οικοδομήματα


ΤΜΗΜΑ ΕΡΜΑΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ & ΔΕΞΙΑ ΕΠΑΝΩ Η ΒΑΣΗ ΔΩΡΙΚΟΥ ΡΥΘΜΟΥ

Είναι βέβαιο ότι τα μνημεία του αρχαίου ιερού διασώθηκαν ακέραια μέχρι και τον 4ο αιώνα μ.Χ. Πιθανολογείται, επίσης, ότι η καταστροφή τους ξεκίνησε μόλις από τον 5ο αιώνα μ.Χ. Τα στοιχεία αυτά απορρέουν από τα πορίσματα των ανασκαφικών εργασιών που πραγματοποιήθηκαν στη βορειοδυτική πλευρά του λόφου. Εκεί βρέθηκαν τα θεμέλια οικοδομημάτων, των οποίων η λειτουργία δεν έχει ακόμα διασαφηνιστεί. Η χρονολόγηση των συγκεκριμένων θεμελίων μπορεί με σχετική βεβαιότητα να τοποθετηθεί στην εποχή από τον 6ο αιώνα μ.Χ. και μετά, λόγω της τεχνοτροπίας, με την οποία κατασκευάστηκαν και τις σαφείς ομοιότητες που έχουν με την τεχνοτροπία αντίστοιχων οικοδομημάτων στη Σπάρτη. Στην ίδια περιοχή αποκαλύφθηκε ένα τμήμα ερμαϊκής στήλης, που είχε χρησιμοποιηθεί ως οικοδομικό υλικό για την κατασκευή ενός αγωγού. Σύμφωνα με την επιγραφή της χρονολογείται στον 4ο αιώνα μ.Χ. Αποτελεί ευτυχές γεγονός ότι το χαμένο πάνω τμήμα της στήλης ανακαλύφθηκε στις αποθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου της Σπάρτης. Τελικά αποδείχτηκε ότι αυτό το θραύσμα είχε βρεθεί σε χωράφι κοντά στις Αμύκλες το 1890, κατά τις ανασκαφικές εργασίες που διηύθυνε ο Τσούντας. Με τη βοήθεια των Inscriptiones Graecae κατέστη πλέον δυνατόν να αντλήσουμε την πληροφορία ότι το πρόσωπο που αναφέρεται στη στήλη, ο Sextus Eudamon Onasikrates, υπήρξε, μεταξύ άλλων, ιερέας και αγωνοθέτης των Υακινθείων. Σε άλλο σημείο του ίδιου αγωγού της ύστερης αρχαιότητας, βρέθηκε η μοναδική σωζόμενη βάση ενός κίονα δωρικού ρυθμού.

ΘΕΜΕΛΙΑ ΟΙΚΟΔΟΜΗΜΑΤΩΝ.
Πιθανολογείται ότι, κατά τη βυζαντινή περίοδο ή και αργότερα, απλοί λακκοειδείς τάφοι τοποθετήθηκαν στο ανώτερο επίπεδο του λόφου, ενώ θαλαμωτοί τάφοι, που είχε ανακαλύψει ήδη ο Fiechter, λαξεύτηκαν στην ανατολική πλευρά του. Οι ανασκαφικές εργασίες στο ανώτερο πλάτωμα έφεραν στο φως ένα επιπλέον «πρόβλημα»: Μέσα στο φυσικό βράχο έχουν βρεθεί έως τώρα 6 συνολικά κυκλικές κοιλότητες, χωρίς, ωστόσο, να περιέχουν κάποια παραπάνω στοιχεία που θα μπορούσαν να μας οδηγήσουν με βεβαιότητα σε μια ακριβή ερμηνεία τους.

ΟΙ ΛΑΚΚΟΕΙΔΕΙΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΜΩΤΟΙ ΤΑΦΟΙ

ΟΙ ΚΟΙΛΟΤΗΤΕΣ

Γραπτές πηγές
Η σημασία που είχαν το ιερό και οι συνδεδεμένες με αυτό λατρευτικές εκδηλώσεις των Υακινθείων για τον πληθυσμό της Λακωνίας μέχρι και την ύστερη αρχαιότητα τεκμηριώνονται από αρχαίες γραπτές πηγές και επιγραφές. Οι βασικότερες πηγές που έχουμε στη διάθεσή μας είναι ο Παυσανίας (3.19.1-5) και ο Αθήναιος (4.139δ-φ, 6.232α). Ο περιηγητής μας παρέχει τις σημαντικότερες πληροφορίες για το άγαλμα και, κυρίως, για το θρόνο. Από τον Ηρόδοτο (1.69) μαθαίνουμε ότι ο Κροίσος από τη Λυδία δώρισε τα χρήματα που χρειάζονταν για να επενδυθούν τα αγάλματα του Απόλλωνα στο όρος Θόρνακας και στις Αμύκλες. Άλλες πηγές περιέχουν σύντομες σημειώσεις σχετικά με τις λατρευτικές εκδηλώσεις που λάμβαναν χώρα στο Αμυκλαίον μέχρι και τη Ρωμαϊκή εποχή, κυρίως όμως παρέχουν πληροφορίες για τη σύνδεση της απολλώνιας με τη χθόνια λατρεία του τοπικού ήρωα Υακίνθου. Ο Πολυκράτης λ.χ. σημειώνει στους Δειπνοσοφιστές ότι οι Λάκωνες γιόρταζαν τα Υακίνθεια κάθε καλοκαίρι για να τιμήσουν τον Υάκινθο και τον Απόλλωνα. Τέλος, στον Αθήναιο (4.173f) γίνεται αναφορά και στην «Υακίνθεια Οδό», οδό που ακολουθούσε η εορταστική πομπή από τη Σπάρτη με τελικό προορισμό τις Αμύκλες.
«Τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε εξέλιξη ένας πολυμέτωπος αγώνας για τον εντοπισμό του υλικού του Αμυκλαίου με τελικό σκοπό την κατανόηση και μερική αναστήλωση του», λέει ο υπεύθυνος της ανασκαφής αρχαιολόγος Σταύρος Βλίζος. Σειρά φωτογραφήσεων είχαν ως αποτέλεσμα τη σαφέστερη οριοθέτηση του ιερού με δυο περιβόλους, του βωμού και των βοηθητικών κτισμάτων. Ταυτόχρονα ο πολλαπλασιασμός των σωζόμενων στοιχείων βοηθά στην αναπαράσταση και μελλοντική αναστήλωση, όπως λέει ο Άγγελος Δεληβορριάς.


ΜΕΡΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΟ ΚΑΙ ΤΟ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΟ ΤΕΙΧΟΣ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ

ΠΟΛΛΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΘΡΟΝΟΥ ΕΧΟΥΝ ΕΝΤΟΙΧΙΣΤΕΙ ΣΕ ΞΩΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ (ΟΠΩΣ ΕΔΩ, ΣΤΟΝ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ) ΚΑΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΑΠΟΤΟΙΧΙΣΤΟΥΝ ΩΣΤΕ ΝΑ ΑΝΑΣΥΣΤΑΘΕΙ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΙΕΡΟ

ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΤΟΥ ΑΜΥΚΛΑΙΟΥ.


ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΗ ΖΩΦΟΡΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΙΕΡΟ ΤΟΥ ΑΜΥΚΛΑΙΟΥ ΕΝΤΟΙΧΙΣΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΑΟ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΤΟ ΠΑΦΟΡΙ


ΔΩΡΙΚΟ ΚΙΟΝΟΚΡΑΝΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΘΕΟΔΩΡΩΝ ΜΗ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ ΟΜΩΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗ.

Ιλ. 2.584; Πίνδαρος Πυθ. 1.65, 11.32. Νεμ. 11.34. Ισθμ. 7.14; Αριστοφάνης, Λυσιστρ. 1297-1299; Θουκυδίδης 5.23; Αθηναίος 4. 138f-140a; Πολύβίος 5.19; Ξενοφών, Ελληνικά 4.5.11; Στράβων 7.1.2, 8.5.1; Παυσανίας 3.1.3, 3.10.8, 3.16.2, 3.18.7-19.6.
Επιγραφές
IG V.1 27, 145, 511 (=SEG XI 790), 559, 823; E. Fiechter, Amyklae. Der Thron des Apollon, JdI 33, 1918, 223, αρ. 11-12; SEG I 87-88; SEG XI 689-691 (= E. Buschor, W. von Massow, Vom Amyklaion, AM 52, 1927, 63-64, αρ. 6-10).

ΤΕΛΟΣ.
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΜΥΚΛΩΝ
ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Σ. ΒΛΙΖΟΣ.
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ–ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ: Ρ. ΓΑΪΤΑΝΟΥ, Ν. ΜΕΝΤΗ, Γ. ΓΚΡΑΤΣΑ.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ–ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ: Σ. ΒΛΙΖΟΣ, Μ. ΜΑΓΝΗΣΑΛΗ, Θ. ΜΠΙΛΗΣ.
ΚΕΙΜΕΝΑ: Α. ΔΕΛΗΒΟΡΡΙΑΣ, Σ. ΒΛΙΖΟΣ

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΑΠΟ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ
ΤΟ ΒΗΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΝΕΑ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙΚΤΥΟ
ΠΗΓΗ = http://www.hellinon.net/NeesSelides/Amyklai.htm
Το διαβάσαμε από το: Αμύκλαι, ο θρόνος του Απόλλωνος, ένα πανάρχαιο μυστηριακό κέντρο της αρχαίας Σπάρτηςhttp://thesecretrealtruth.blogspot.com/2014/12/blog-post_9531.html#ixzz3P1bCbg5P