Οι αρχαίοι Αθηναίοι νικούν τους εισβολείς από την Ατλαντίδα
Στο έργο αυτό αναπτύσσονται οι κοσμολογικές απόψεις του Πλάτωνα και περιγράφεται η δημιουργία του σύμπαντος. Στην αρχή του διαλόγου ο Σωκράτης συνόψισε τις απόψεις του περί ιδανικής πολιτείας και εξέφρασε την επιθυμία του να αναπτυχθούν από τους συνομιλητές του, τον Τίμαιο, τον Κριτία και τον Ερμοκράτη, τα προσδοκώμενα κατορθώματά της στον πόλεμο. Πρώτος πήρε τον λόγο ο Κριτίας, που άρχισε να διηγείται όσα είχε ακούσει από τον παππού του σχετικά με την επιτυχημένη απόκρουση της εισβολής των κατοίκων της Ατλαντίδας από τους αρχαίους Αθηναίους, ιστορία που μετέφερε στην Αθήνα ο Σόλωνας μετά την επιστροφή του από την Αίγυπτο.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ. Β. Κάλφας. 1995. Πλάτων. Τίμαιος. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια. Αθήνα: Πόλις.
Τα επιτεύγματα της πόλης σας ήταν πολλά και μεγάλα· είναι γραμμένα εδώ κι εμείς συνεχίζουμε να τα θαυμάζουμε. Υπάρχει όμως ένα που τα ξεπερνά όλα σε μεγαλείο και αρετή. Τα αρχεία μας αναφέρουν ότι η πόλη σας αναχαίτισε κάποτε μια μεγάλη
δύναμη που είχε επιτεθεί με αλαζονεία εναντίον όλης της Ευρώπης και της Ασίας ξεκινώντας απ' έξω, από τον Ατλαντικό ωκεανό. Οι άνθρωποι μπορούσαν να ταξιδεύουν εκείνη την εποχή στον ωκεανό, γιατί αμέσως μετά το στόμιό του ―που, όπως μαθαίνω, εσείς το ονομάζετε Ηράκλειες Στήλες― υπήρχε ένα νησί μεγαλύτερο από την Ασία και τη Λιβύη μαζί. Οι ταξιδιώτες της εποχής περνούσαν από αυτό στα άλλα νησιά και από εκεί σε όλη την απέναντι ήπειρο που περιβάλλει αυτήν την πραγματικά αχανή θάλασσα. Όλα τα μέρη που βρίσκονται μέσα από το στόμιο που λέγαμε φαίνονται σαν λιμάνι με στενή είσοδο· το πέλαγος όμως που εκτείνεται έξω από το στόμιο είναι πραγματικό πέλαγος· και η στεριά που το περικλείει θα έλεγε κανείς ότι αξίζει να ονομαστεί "ήπειρος", στην κυριολεξία του όρου. Σ' αυτό το νησί, την Ατλαντίδα, δημιουργήθηκε κάτω από βασιλική εξουσία μια μεγάλη και θαυμαστή δύναμη που κυριάρχησε σε όλο το νησί καθώς και σε πολλά άλλα νησιά και μέρη της απέναντι ηπείρου. Επιπλέον, προς την πλευρά μας, επικράτησε στη Λιβύη ως την Αίγυπτο και στην Ευρώπη ως την Τυρρηνία. Αυτή λοιπόν η μεγάλη δύναμη συγκέντρωσε κάποτε όλα της τα στρατεύματα και επιχείρησε, με μία μόνο επίθεση, να υποδουλώσει την πόλη σας και τη δική μας και όλες όσες βρίσκονται μέσα από τις Στήλες. Τότε ακριβώς, Σόλων, αποκαλύφθηκε σε όλη την ανθρωπότητα η αρετή και η δύναμη της πόλης σας, γιατί στάθηκε πρώτη στο φρόνημα και στην τεχνική του πολέμου. Επικεφαλής των Ελλήνων, και στη συνέχεια αναγκασμένη να πολεμήσει μόνη όταν οι άλλοι την εγκατέλειψαν, έφθασε στον έσχατο κίνδυνο αλλά τελικά απέκρουσε τους εισβολείς και θριάμβευσε. Δεν άφησε έτσι να γνωρίσουν τη σκλαβιά αυτοί που δεν είχαν υποδουλωθεί ποτέ και απελευθέρωσε με μεγαλοψυχία όλους εμάς τους άλλους που κατοικούσαμε μέσα από τις Ηράκλειες Στήλες. Πολύ αργότερα όμως ήρθαν τρομεροί σεισμοί και κατακλυσμοί και, μέσα σε μία μέρα και μία νύχτα φρίκης, όλο το γένος των πολεμιστών σας χάθηκε μέσα στη γη, και το νησί της Ατλαντίδας βυθίστηκε στη θάλασσα και αφανίστηκε. Ο ωκεανός σ' εκείνα τα μέρη έγινε απροσπέλαστος και ανεξερεύνητος από την πολύ βαθιά λάσπη που άφησε πίσω της η Ατλαντίδα καθώς καταποντιζόταν».Άκουσες λοιπόν, Σωκράτη, μια περίληψη όσων μου είχε διηγηθεί ο γέροντας Κριτίας, μεταφέροντας τα λόγια του Σόλωνα. Όταν μιλούσες χθες για την ιδανική πολιτεία και τους άνδρες της, σκεφτόμουν αυτήν την ιστορία και είχα μείνει έκπληκτος βλέποντας πως, από μια θεόπεμπτη τύχη, στα περισσότερα σημεία συμφωνούσες απόλυτα με τα όσα είχε πει ο Σόλων. Δεν είπα τίποτε εκείνη τη στιγμή· ύστερα από τόσον καιρό, δεν θυμόμουν όλες τις λεπτομέρειες. Σκέφτηκα ότι πρώτα έπρεπε να τα αναπλάσω όλα μόνος μου και μετά να τα πω. Γι' αυτό λοιπόν έσπευσα να δεχθώ την ανταπόδοση που ζήτησες χθες. Σκέφτηκα ότι το δυσκολότερο σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να επιλέξει κανείς εκείνο το θέμα που ταιριάζει ακριβώς στο ζητούμενο, και ίσως αυτό να εξυπηρετούσε τις ανάγκες μας. Έτσι λοιπόν, όπως είπε και ο Ερμοκράτης, μόλις φύγαμε χθες από εδώ, τους διηγήθηκα όσα θυμόμουν και, όταν τους άφησα, κατάφερα να ανασυνθέσω όλες σχεδόν τις λεπτομέρειες στη διάρκεια της νύχτας. Πόσο δίκιο έχουν αυτοί που λένε πως ό,τι μαθαίνει κανείς από παιδί μένει για πάντα χαραγμένο στη μνήμη του! Εγώ αμφιβάλλω αν μπορώ να θυμηθώ σήμερα ακόμη και αυτά που άκουσα μόλις χθες. Θα μου έκανε όμως μεγάλη εντύπωση αν ξεχνούσα και το παραμικρό από αυτά που άκουσα πριν από τόσα πολλά χρόνια. Παρακολουθούσα, βλέπεις, με τόσο πάθος, με τόση χαρά τη διήγηση, ήταν και ο γέροντας τόσο πρόθυμος να με διδάξει απαντώντας στις αλλεπάλληλες ερωτήσεις μου, ώστε εντυπώθηκαν όλα μέσα μου σαν ανεξίτηλα εγκαύματα. Από το πρωί μάλιστα τα επαναλαμβάνω συνεχώς και στους φίλους μας, για να μπορούν και αυτοί να συνεισφέρουν στη διήγηση.
ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ.
[24d] «πολλὰμὲν οὖν ὑμῶν καὶμεγάλαἔργα τῆς πόλεως τῇδε γεγραμμένα θαυμάζεται, πάντων μὴν
[24e] ἓν ὑπερέχει μεγέθει καὶἀρετῇ· λέγει γὰρ τὰγεγραμμένα
ὅσην ἡπόλις ὑμῶν ἔπαυσέν ποτε δύναμιν ὕβρει πορευο-
μένην ἅμα ἐπὶπᾶσαν Εὐρώπην καὶἈσίαν, ἔξωθεν ὁρμη-
θεῖσαν ἐκ τοῦἈτλαντικοῦπελάγους. τότε γὰρ πορεύσιμον
ἦν τὸἐκεῖπέλαγος· νῆσον γὰρ πρὸτοῦστόματος εἶχεν ὃ
καλεῖτε, ὥς φατε, ὑμεῖς Ἡρακλέους στήλας, ἡδὲνῆσος ἅμα
Λιβύης ἦν καὶἈσίας μείζων, ἐξ ἧς ἐπιβατὸν ἐπὶτὰς ἄλλας
νήσους τοῖς τότε ἐγίγνετο πορευομένοις, ἐκ δὲτῶν νήσων
[25a] ἐπὶτὴν καταντικρὺπᾶσαν ἤπειρον τὴν περὶτὸν ἀληθινὸν
ἐκεῖνον πόντον. τάδε μὲν γάρ, ὅσα ἐντὸς τοῦστόματος οὗ
λέγομεν, φαίνεται λιμὴν στενόν τινα ἔχων εἴσπλουν· ἐκεῖνο
δὲπέλαγος ὄντως ἥτε περιέχουσα αὐτὸγῆπαντελῶς ἀληθῶς
ὀρθότατ’ ἂν λέγοιτο ἤπειρος. ἐν δὲδὴτῇἈτλαντίδι νήσῳ
ταύτῃμεγάλη συνέστη καὶθαυμαστὴδύναμις βασιλέων,
κρατοῦσα μὲν ἁπάσης τῆς νήσου, πολλῶν δὲἄλλων νήσων
καὶμερῶν τῆς ἠπείρου· πρὸς δὲτούτοις ἔτι τῶν ἐντὸς τῇδε
[25b] Λιβύης μὲν ἦρχον μέχρι πρὸς Αἴγυπτον, τῆς δὲΕὐρώπης
μέχρι Τυρρηνίας. αὕτη δὴπᾶσα συναθροισθεῖσα εἰς ἓν ἡ
δύναμις τόν τε παρ’ ὑμῖν καὶτὸν παρ’ ἡμῖν καὶτὸν ἐντὸς τοῦ
στόματος πάντα τόπον μιᾷποτὲἐπεχείρησεν ὁρμῇδουλοῦ-
σθαι. τότε οὖν ὑμῶν, ὦΣόλων, τῆς πόλεως ἡδύναμις εἰς
ἅπαντας ἀνθρώπους διαφανὴς ἀρετῇτε καὶῥώμῃἐγένετο·
πάντων γὰρ προστᾶσα εὐψυχίᾳκαὶτέχναις ὅσαι κατὰπόλε-
[25c] μον, τὰμὲν τῶν Ἑλλήνων ἡγουμένη, τὰδ’ αὐτὴμονωθεῖσα
ἐξ ἀνάγκης τῶν ἄλλων ἀποστάντων, ἐπὶτοὺς ἐσχάτους
ἀφικομένη κινδύνους, κρατήσασα μὲν τῶν ἐπιόντων τρό-
παιον ἔστησεν, τοὺς δὲμήπω δεδουλωμένους διεκώλυσεν
δουλωθῆναι, τοὺς δ’ ἄλλους, ὅσοι κατοικοῦμεν ἐντὸς ὅρων
Ἡρακλείων, ἀφθόνως ἅπαντας ἠλευθέρωσεν. ὑστέρῳδὲ
χρόνῳσεισμῶν ἐξαισίων καὶκατακλυσμῶν γενομένων, μιᾶς
[25d] ἡμέρας καὶνυκτὸς χαλεπῆς ἐπελθούσης, τότε παρ’ ὑμῖν
μάχιμον πᾶν ἁθρόον ἔδυ κατὰγῆς, ἥτε Ἀτλαντὶς νῆσος
ὡσαύτως κατὰτῆς θαλάττης δῦσα ἠφανίσθη· διὸκαὶ
νῦν ἄπορον καὶἀδιερεύνητον γέγονεν τοὐκεῖπέλαγος,
πηλοῦκάρτα βραχέος ἐμποδὼν ὄντος, ὃν ἡνῆσος ἱζομένη
παρέσχετο».
Τὰμὲν δὴῥηθέντα, ὦΣώκρατες, ὑπὸτοῦπαλαιοῦ
[25e] Κριτίου κατ’ ἀκοὴν τὴν Σόλωνος, ὡς συντόμως εἰπεῖν,
ἀκήκοας· λέγοντος δὲδὴχθὲς σοῦπερὶπολιτείας τε καὶ
τῶν ἀνδρῶν οὓς ἔλεγες, ἐθαύμαζον ἀναμιμνῃσκόμενος αὐτὰ
ἃνῦν λέγω, κατανοῶν ὡς δαιμονίως ἔκ τινος τύχης οὐκ ἄπο
σκοποῦσυνηνέχθης τὰπολλὰοἷς Σόλων εἶπεν. οὐμὴν
[26a] ἐβουλήθην παραχρῆμα εἰπεῖν· διὰχρόνου γὰρ οὐχ ἱκανῶς
ἐμεμνήμην. ἐνενόησα οὖν ὅτι χρεὼν εἴη με πρὸς ἐμαυτὸν
πρῶτον ἱκανῶς πάντα ἀναλαβόντα λέγειν οὕτως. ὅθεν ταχὺ
συνωμολόγησάσοι τὰἐπιταχθέντα χθές, ἡγούμενος, ὅπερ
ἐν ἅπασι τοῖς τοιοῖσδε μέγιστον ἔργον, λόγον τινὰπρέποντα
τοῖς βουλήμασιν ὑποθέσθαι, τούτου μετρίως ἡμᾶς εὐπορήσειν.
οὕτω δή, καθάπερ ὅδ’ εἶπεν, χθές τε εὐθὺς ἐνθένδε ἀπιὼν
ΠΗΓΗ: http://www.greek-language.gr